Anulowanie darowizny mieszkania synowi za pobicie

Zgodnie z treścią art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego rzez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Zgodnie natomiast z art. 898 § 1 darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Niewdzięczność może być stwierdzona dopiero po uwzględnieniu całokształtu okoliczności dotyczących zarówno obdarowanego, jak i darczyńcy (tak: wyrok SN z 4.2.2005 r., sygn. akt I CK 571/04, Legalis). Sposób rozumienia niewdzięczności jako przesłanki zastosowania art. 898 koresponduje z potocznym znaczeniem tego słowa. W potocznym języku niewdzięczność jest rozumiana jako brak poczucia do jakichkolwiek zobowiązań moralnych względem osób, które udzieliły pomocy lub w inny sposób okazały dobro [por. Mały słownik języka polskiego (red. E. Sobol), Warszawa 1996, s. 505–506 (hasła: niewdzięczność i niewdzięczny)]. W konsekwencji należy uznać, że dla oceny, czy w konkretnej sytuacji mamy do czynienia z niewdzięcznością relewantną w świetle art. 898, istotne znaczenie powinno mieć nie tylko samo zachowanie obdarowanego, lecz także zachowanie darczyńcy po wykonaniu darowizny. Zachowanie darczyńcy może mieć istotne znaczenie dla stwierdzenia istnienia przesłanki niewdzięczności, w szczególności wtedy, gdy darczyńca prowokuje obdarowanego do określonych zachowań, które stanowią następnie faktyczną podstawę dla odwołania darowizny (tak: orzeczenie SN z 2.3.1948 r., sygn. akt Kr. C 42/48, PiP 1948, Nr 7, s. 136) albo wyraża na nie zgodę (tak orzeczenie SN z 10.2.1938 r., sygn. akt C II 2054/37, OSP 1938, N 10–12, poz. 512, s. 540, w którym stwierdzono, że nie uzasadnia odwołania darowizny cudzołóstwo popełniane przez obdarowanego za zgodą żony – darczyńcy). Przy dokonywaniu oceny, czy w konkretnym przypadku mamy do czynienia z niewdzięcznością obdarowanego, nie można abstrahować od przyczyn konfliktu istniejącego między darczyńcą i obdarowanym (tak: wyrok SN z 28.10.1998 r., sygn. akt I CKN 471/97, Legalis).

Od dnia odwołania darowizny wykonanej obdarowany jest zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny zgodnie z przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu. Obdarowany jest zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jego wartości. Obowiązek zwrotu przedmiotu darowizny nie powstanie w wyniku jej odwołania, gdy obdarowany zużył lub utracił przedmiot świadczenia spełnionego przez darczyńcę w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbycie się korzyści lub jej zużycie nastąpiło po zdarzeniu, które uzasadniało odwołanie darowizny. Zgodnie bowiem z art. 898 § 2 zd. 2 w zw. z art. 409 Kodeksu cywilnego gdy obdarowany wyzbył się korzyści uzyskanej w wyniku spełnienia świadczenia przez darczyńcę lub zużył ją po dniu, w którym miało miejsce zdarzenie uzasadniające odwołanie darowizny, jest on zobowiązany do zwrotu korzyści w naturze lub zwrotu jej wartości niezależnie od tego, czy jest aktualnie wzbogacony.

Mając także na uwadze art. 899 § 1 darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Z uwagi na powyższe, a także bardzo naganne zachowanie Pana syna, jak najbardziej jest Pan uprawniony do odwołania darowizny. Z przedstawionych okoliczności rozumiem, że darowizna jest już wykonana. Zgodnie z art. 900 odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Z art. 900 wynika, że odwołanie darowizny powinno nastąpić w zwykłej formie pisemnej, bez względu na fakt, czy przedmiotem świadczenia jest rzecz ruchoma, czy nieruchomość (L. Stecki, Umowa, s. 190). Odwołanie darowizny skutkuje z chwilą, gdy zostanie ono złożone przez uprawnioną osobę wobec obdarowanego, a zatem z chwilą, gdy oświadczenie o odwołaniu darowizny dojdzie do obdarowanego w taki sposób, że będzie on mógł zapoznać się z jego treścią (art. 61).

Z uwagi na to powinien Pan złożyć synowi pisemne oświadczenie o odwołaniu darowizny, powołując się na niniejsze zdarzenie. Gdy syn nie będzie chciał zgodzić się zwrócić przedmiotu darowizny, konieczne będzie skierowanie sprawy do sądu. Jednak z uwagi na charakter zachowania syna oraz dowód, który posiada Pan z przeprowadzonej obdukcji, jak najbardziej może Pan skorzystać z ww. uprawnienia.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼