Niezbywalność służebności osobistej

Oto odpowiedzi i wyjaśnienia:

Jakie prawa do domu mają ojciec i macocha?

Macocha ma prawo mieszkać przy mężu, dopóki będzie on żył. Po jego śmierci – o ile w akcie notarialnym nie zastrzeżono inaczej – ona już żadnych praw do tego domu mieć nie będzie.

Oto Kodeks cywilny (K.c.) stanowi wobec służebności osobistych zasadę:

„Art. 299. [Wygaśnięcie]

Służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.

Art. 300. [Niezbywalność]

Służebności osobiste są niezbywalne. Nie można również przenieść uprawnienia do ich wykonywania.”

Ojciec więc nie może tej służebności ani darować, ani sprzedać, ani też zostawić w spadku.

Czy ojciec może sam się zameldować, a jak już będzie zameldowany, to zameldować też swoją żonę?

Tak, może się zameldować, bo ma tam prawo mieszkać jako służebnik. Ma więc tytuł prawny do nieruchomości (nie mylić z własnością). Natomiast macochę ma prawo zameldować jako swoją żonę. Kodeks cywilny też to reguluje:

„Art. 301. [Służebność mieszkania]

§ 1. Mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności.

§ 2. Można się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.”

Czy po śmierci ojca jego żonie coś się będzie po nim należało, skoro ja jestem notarialnym właścicielem, a on ma tylko służebność?

Nie. Służebności osobistej nie da się dziedziczyć – „umiera” ona wraz ze służebnikiem. Tylko jeśli w akcie notarialnym uregulowano ją tak, jak mówi o tym paragraf 3 cytowanego art. 301 K.c. – wtedy macocha mogłaby mieć prawo dalej mieszkać. Myślę jednak, że w Pana akcie notarialnym zapewnił Pan prawo dożywocia tylko ojcu.

Czy mogę przeprowadzać remonty, np. wydzielić odrębną klatkę schodową, postawić ściankę itp.?

Tak, jednak z poszanowaniem praw i obszaru zajmowanego przez służebnika i jego żonę. Informując wcześniej o zakresie prac i dając możliwość funkcjonowania na powierzchni mieszkaniowej parteru zgodnie z zakresem służebności.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼