Odzyskanie pokoju należącego do służebnika

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu cywilnego zwanego dalej K.c. oraz przepisy Kodeksu postępowania cywilnego – K.p.c.

W mojej ocenie macie Państwo dwie możliwości, pierwsza to próba ustalenia, że służebność wygadała, druga to możliwość wystąpienia do sądu o zamiana służebności na rentę. Osobiście uważam, że znacznie szybsza, tańsza oraz korzystniejsza będzie pierwsza możliwość, to jest wystąpienie z powództwem o ustalenie wygaśnięcia służebności.

Podstawę prawną żądania stanowi art. 293 K.c., art. 297 K.c. w zw. z art. 189 K.p.c. Zgodnie z art. 293 § 1 K.c. służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.

Powyższy przepis choć dotyczy służebności gruntowej znajduje także zastosowanie do służebności osobistej. Stanowisko takie wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 kwietnia 1968 r., sygn. akt II Cr 187/68, w którego tezie wskazano: „do służebności osobistych ma zastosowanie przepis art. 293 § 1 k.c., a więc i służebność osobista wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć”.

W mojej ocenie Pani jako właściciel nieruchomości jest legitymowana czynnie, bowiem posiada Pani prawo, które dotknięte jest wadą w postaci istnienia służebności osobistej, która nie jest wykonywana przez 10 lat. Z tego powodu nie widzę potrzeby, by czekać 10 lat na założenie takiej sprawy. Jak podkreśla się w literaturze przedmiotu, „wygaśnięcie służebności następuje z mocy prawa. Sam upływ terminu jest wystarczający do powstania skutku w postaci wygaśnięcia służebności. Jednakże np. w celu wykreślenia jej z księgi wieczystej wnioskodawca będzie musiał legitymować się orzeczeniem sądu stwierdzającym ten fakt (art. 189 k.p.c.). Charakter tego orzeczenia będzie, z uwagi na treść przepisu, jedynie deklaratoryjny (A. Kuźniar, Glosa do postanowienia SN z dnia 6 lipca 1970 r., III CRN 156/70, LexisNexis nr 296432, OSP 1972, nr 5, s. 199)”.

W tej sytuacji należałoby się zastanowić, czy nie wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie wygaśnięcia służebności na mocy art. 189 K.p.c. W pozwie tym należałoby wskazać dowody na poparcie swojego stanowiska. Dobrze byłoby, gdyby udało się nakłonić uprzednich właścicieli do złożenia zeznań w charakterze świadków sąsiadków (o ile ich Pani posiada).

Istotna z punktu widzenia Pani interesu jest treść art. 303 K.c., zgodnie z którym „jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę”.

Uchybienia ze strony uprawnionego, mogące stanowić podstawę żądania zamiany służebności na rentę, muszą mieć charakter rażących. Przepis używa pojęcia uchybień w liczbie mnogiej, z czego wynika, że pojedyncze uchybienie nie może stanowić podstawy zamiany służebności na rentę nawet wówczas, gdy jest poważne, a nawet rażące. W mojej ocenie na podstawie przedstawionego przez Panią stanu faktycznego można próbować wnioskować o zmianę służebności na rentę. Zachowanie osoby uprawnionej jest na pewno zachowaniem rażącym (zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia), a nadto licznym. Zatem przesłanki żądania zmiany w mojej ocenie są spełnione. Inną kwestią jest wysokość takiej renty.

Wyraźnie podkreślić należy nadto, iż zgodnie z poglądem wyrażonym w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 stycznia 1992 r., sygn. akt I ACr 484/91, „w świetle przepisu art. 303 kc roszczenie o zamianę służebności osobistej na rentę przysługuje wyłącznie właścicielowi nieruchomości obciążonej i to tylko w wypadku, gdy uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa”.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼