Zapewnienie lokum dożywotnikowi

Darowizna i ustanowienie prawa dożywotniego bezpłatnego użytkowania

W Pani przypadku mamy do czynienia z darowizną i ustanowieniem prawa dożywotniego bezpłatnego użytkowania jednego piętra domu oraz poruszania się po ogrodzie, a więc nie z umową dożywotniego utrzymania, a służebnością.

Zacznę od tego, że syn może bez Pani zgody zbyć nieruchomość. Stanowi ona jego własność i nic nie stoi na przeszkodzie, aby ją sprzedał.

Problem w tym, że de facto sprzedaje ją razem ze służebnością, czyli oznacza to, że przyszły właściciel musi liczyć się z tym, że będzie miał Panią na głowie, bowiem służebność nie wygasa w razie zbycia nieruchomości. To obciążenie zostaje, a każdy kolejny właściciel musi to tolerować.

Do Pani śmierci prawo użytkowania parteru zostaje. Bezdyskusyjnie.

Obawiam się, że nikt nie będzie chciał kupić nieruchomości z lokatorami, których nie można eksmitować ani w żaden sposób pozbyć się. Możliwe byłoby to, gdyby zostało wniesione powództwo sądowe.

Zobacz też: Zrzeczenie się dożywocia przez dożywotnika

Żądanie zmiany treści służebności osobistej

Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zmiany treści służebności osobistej mieszkania tylko w razie powstania ważnej potrzeby gospodarczej (tak SN w orz. z 29 października 1991 r., sygn. akt III CZP 109/91, OSNCP 5/92, poz. 76).

Zgodnie z art. 291 Kodeksu cywilnego „jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej”.

Zmiana treści lub sposobu wykonywania służebności jest możliwa na żądanie właściciela nieruchomości obciążonej, gdy po ustanowieniu służebności zajdzie ważna przyczyna gospodarcza. Chodzi tu więc o sytuację, gdy w wyniku zmiany stosunków (zobacz wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 20 lutego 1985 r., sygn. akt III CRN 364/85; OSNCP 1985 r., nr 12, poz. 198) dotychczasowy zakres lub sposób wykonywania służebności znacznie utrudniałby właścicielowi nieruchomości obciążonej racjonalne gospodarcze wykorzystanie swojej nieruchomości.

Warunkiem jednak zmiany jest to, by nie przyniosła ona niewspółmiernego uszczerbku dla uprawnionego (art. 291 Kodeksu cywilnego).

Zmiana następuje za wynagrodzeniem. Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia, właściciel nieruchomości obciążonej może wystąpić na drogę sądową.

Sama chęć zbycia nieruchomości nie stanowi podstawy do zmiany treści służebności.

Syn może Pani zapewnić służebność w innej nieruchomości, może się też Pani zrzec służebności, ale bez ingerencji sądu, zmiany lub zniesienia za wynagrodzeniem, zapewnienia innego mieszkania – taka sytuacja, że syn pozbawi Panią mieszkania w tym miejscu nie może mieć miejsca.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼