Czy mogę wykreślić z księgi wieczystej służebność, jeśli służebnik się na to nie zgadza?

Wygaśnięcie służebności gruntowej

Uprzejmie wskazuję, że podstawą prawną do udzielenia odpowiedzi na wskazane przez Pana zapytanie jest ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2024 r., poz. 1061). Służebność, o której Pan mówi, jest służebnością gruntową. Zgodnie z art. 285 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa)”.

W kontekście Pana zapytania istotny jest przepis art. 293 § 1 K.c., który stanowi, że „służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć”. Wskazać należy, że wygaśnięcie służebności wskutek bezczynności podmiotu uprawnionego jest jedną ze szczególnych przyczyn wygaśnięcia służebności, tzn. przyczyn charakterystycznych dla tego właśnie prawa. Wygaśnięcie służebności oznacza jej całkowite unicestwienie, a skutek ten następuje z mocy prawa wraz z upływem 10-letniego terminu zawitego. Ratio legis tego mechanizmu tkwi w założeniu, że długotrwałe niewykonywanie służebności oznacza, iż stała się ona zbędna, tzn. nie spełnia łączonych z nią celów, wobec czego pożądane jest „oczyszczenie” nieruchomości z takiego obciążenia, co ujednolici stan prawny ze stanem faktycznym, działając na rzecz interesu właściciela obciążonej nieruchomości. Regulacja ta znajduje zastosowanie do służebności czynnych, a skutek w nim przewidziany następuje w konsekwencji nieprzerwanego 10-letniego niewykonywania takiej służebności. Każdy przejaw jej wykonywania przerywa bieg 10-letniego terminu, a odcinki pomiędzy poszczególnymi działaniami nie sumują się. Wygaśnięcie obejmuje zawsze całe prawo podmiotowe i nie może dotyczyć tylko niektórych składających się na służebność uprawnień niewykonywanych przez uprawnionego, prowadziłoby to bowiem do wykraczającej poza zakres normowania tego przepisu zmiany treści służebności. Jeżeli więc do treści służebności należy kilka uprawnień, wygaśnięcie służebności nastąpi tylko w przypadku zaniechania wykonywania ich wszystkich.

Wytoczenie powództwa w sprawie wykreślenia służebności

Wygaśnięcie służebności następuje z mocy prawa. Sam upływ terminu jest wystarczający do powstania skutku w postaci wygaśnięcia służebności. Jednakże np. w celu wykreślenia jej z księgi wieczystej wnioskodawca będzie musiał legitymować się orzeczeniem sądu stwierdzającym ten fakt. Dlatego też w opisanym przez Pana stanie faktycznym powinien Pan wytoczyć powództwo na podstawie art. 189 K.p.c., tj. ustalający nieistnienie prawa. Charakter tego orzeczenia będzie, z uwagi na treść przepisu, jedynie deklaratoryjny. Jeśli służebność wpisana jest do księgi wieczystej, wskazane jest jej wykreślenie na podstawie uzyskanego w omawianym trybie orzeczenia. Jest to istotne z punktu widzenia wpływu istniejącego wpisu na ewentualną dobrą wiarę osób zapoznających się z treścią księgi wieczystej, np. nabywcy nieruchomości władnącej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że sprawy o ustalenie wygaśnięcia służebności należą do kategorii spraw o prawa majątkowe.

Skoro służebność nie jest wykonywana od 11 lat, to spełniły się przesłanki do uwzględnienia powództwa w trybie art. 189 K.p.c. Proszę pamiętać, że z uwagi na to, że będzie Pan stroną postępowania, to zgodnie z ogólnymi regułami dowodzenia będzie musiał Pan wykazać w toku procesu, że faktycznie służebność nie jest wykonywana przez 11 lat. Może Pan to zrobić za pomocą różnych środków dowodowych, np. za pomocą zeznań świadków.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.