Remont domu obciążonego służebnością

Kupiłem dom obciążony służebnością (która została ustanowiona na rzecz starszego pana, przebywającego zresztą od kilku lat w domu opieki). Służebność polega na „prawie korzystania z dwóch pokojów i kuchni od strony wschodniej oraz swobodnego poruszania się po terenie całej nieruchomości”. Chcę przeprowadzić remont domu – także pomieszczeń, o których mowa w akcie ustanowienia służebności, przy czym chciałbym dokonać dużych zmian konstrukcyjnych (m.in. zmniejszyć jeden z pokojów należących do starszego pana, aby zbudować łazienkę). Czy mogę to zrobić? Czy mam prawo korzystać z kuchni, czy dostęp do tej części budynku przysługuje wyłącznie starszemu panu, który ma służebność?

 

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Remont domu obciążonego służebnością

Remont nieruchomości obciążonej dożywotnią i nieodpłatną służebnością

Jako właściciel nieruchomości, wprawdzie obciążonej dożywotnią i nieodpłatną służebnością osobistą mieszkania, ma Pan prawo dysponować nią na cele budowlane (zarówno wymagające pozwolenia na budowę, jak i jedynie zgłoszenia), np. przeprowadzać remonty, a także dokonywać w stosunku do tej nieruchomości czynności prawnych i faktycznych, ograniczonych jedynie treścią przywołanej służebności. Zgoda osoby uprawnionej z tytułu służebności osobistej mieszkania nie jest wymagana, także jeśli chodzi o remont pomieszczeń służących do wyłącznego użytku uprawnionego. Jednak z punktu widzenia wzajemnych relacji należałoby tę osobę uprzedzić o planowanych gruntownych zmianach konstrukcyjnych domu, aby działania budowlane nie stanowiły zaskoczenia, gdyby okazało się, że nastąpi powrót do wykonywania tej służebności (tj. gdyby starszy pan opuścił dom opieki).

Wedle przepisu art. 298 Kodeksu cywilnego (dalej – K.c.) zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku (art. 302 § 1 K.c.). Jak wynika z treści pytania, w akcie notarialnym obejmującym ustanowienie służebności osobistej mieszkania zawarto postanowienie, w świetle którego służebność mieszkania daje prawo do korzystania z dwóch pokojów, korytarza i kuchni od strony wschodniej oraz swobodnego poruszania się po terenie całej nieruchomości. Takie sformułowanie umowy oznacza, że pokoje i kuchnia od strony wschodniej zostały oddane do wyłącznego użytku osobie uprawnionej z tytułu służebności (jeśli jest to jedyna kuchnia w domu). W konsekwencji, remontując dom obciążony służebnością i dokonując jego znacznej przebudowy i modernizacji, nie można doprowadzić do usunięcia pokojów i kuchni z planu domu w ogóle, gdyż dojdzie w ten sposób do naruszenia treści ograniczonego prawa rzeczowego i uniemożliwienia uprawnionemu wykonywania jego prawa.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Wpływ przebudowy domu na wykonywanie służebności

Jeżeli akt notarialny nie precyzuje wielkości pomieszczeń ani też nie zawiera ograniczeń w zakresie działań, jakich każdorazowy właściciel podejmować nie może, to nie ma przeszkód, aby np. zmniejszyć jeden z pokojów. Zwracam jednak uwagę, że zmniejszenie metrażu powinno wynikać z projektu modernizacji budynku i być uzasadnione potrzebą wygospodarowania miejsca na powstającą łazienkę. Deklarowane przez Pana zachowanie funkcjonalności pokoju nie oznacza jednak automatycznie, że uprawniony z tytułu służebności, gdyby zechciał powrócić, nie zostanie w istocie pozbawiony możliwości zamieszkania w tym pokoju, jeśli jego powierzchnia, uprzednio adekwatna do potrzeb, stanu zdrowia, mobilności etc. zostanie na tyle okrojona, iż np. wystarczy tylko na wstawienie jednego mebla, ograniczy poruszanie się.

Rzeczy pozostawione przez uprawnionego w zajmowanym przez nią pokoju i kuchni powinny zostać na czas remontu odpowiednio zabezpieczone przed uszkodzeniem i zniszczeniem. Pożądane byłoby skontaktowanie się z tą osobą i zapytanie o sposób odbioru tych rzeczy, wskazanie miejsca przechowania lub osoby z rodziny, której należy te przedmioty dostarczyć. Jeśli transport wygenerowałby po Pańskiej stronie koszty wyższe niż zwyczajowe (duża odległość, znaczne gabaryty mebli), to może Pan żądać ich zwrotu.

Z opisu nie wynika, czy dom obciążony służebnością posiada inną kuchnię niż kuchnia od strony wschodniej. Jeśli tak, to należy przyjąć, w świetle umowy i oświadczenia o ustanowieniu służebności, iż kuchnia „wschodnia” służy do wyłącznego użytku osoby uprawnionej z tytułu służebności. Jeśli nie, a zatem jeśli jest jedyną kuchnią w tym domu, to zgodnie z powołanym wyżej przepisem art. 302 § 1 K.c., służy do wspólnego użytku wszystkich mieszkańców budynku. Pokoje, o których mowa w treści aktu notarialnego, jak już zostało to wskazane wyżej, służą natomiast do wyłącznego użytku uprawnionego starszego pana, taka bowiem jest konstrukcja postanowień umowy, którą jako nabywca musi Pan akceptować. Właściciel nieruchomości obciążonej może wkraczać do pomieszczeń, służących do wyłącznego użytku, o ile jest to konieczne do dokonania niezbędnych napraw, usunięcia awarii, pomocy osobie uprawnionej z tytułu służebności, a także wyremontowania pomieszczenia, pomalowania, posprzątania, jeśli wspólne relacje i wyraźne postanowienia umowy takich czynności nie wykluczają.

Oświadczenie o zrzeczeniu się ograniczonego prawa rzeczowego służebności osobistej

Chciałabym także poruszyć na koniec jeszcze jeden wątek. Mianowicie, skoro uprawniony starszy pan nie zamieszkuje na wskazanej nieruchomości od kilku lat, lokalizuje centrum swoich spraw życiowych gdzie indziej, a więc nie wykonuje uprawnienia ujawnionego w księdze wieczystej, to prawdopodobnie służebność ta utraciła dla niego pierwotne znaczenie. Aby nieruchomość nie była obciążona tym niewykonywanym w istocie prawem, osoba uprawniona mogłaby udać się wraz z Panem do kancelarii notarialnej celem złożenia w formie pisemnej oświadczenie o zrzeczeniu się służącego jej ograniczonego prawa rzeczowego służebności osobistej mieszkania. Jak stanowi przepis art. 246 § 1 K.c., jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej (art. 246 § 2 K.c.).

Wskutek takiego oświadczenia służebność osobista mieszkania będzie mogła zostać wykreślona z działu trzeciego księgi wieczystej. Jeżeli bowiem prawo było ujawnione w księdze wieczystej, do jego wygaśnięcia niezbędne jest wykreślenie tego prawa z księgi wieczystej (art. 246 § 2 K.c.). Oświadczenie o zrzeczeniu się służebności wymaga dla swej skuteczności dochowania co najmniej formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym (lub zależnie od woli składającego – „silniejszej” formy aktu notarialnego), w przeciwnym razie sąd wieczystoksięgowy odmówi wykreślenia prawa. W myśl art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (j.t.: Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) wpis może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Anna Sochaj-Majewska

O autorze: Anna Sochaj-Majewska

Radca prawny.


Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

odpowiedziprawne.pl

prawo-budowlane.info

spolkowy.pl

prawo-cywilne.info

poradapodatkowa.pl

Szukamy prawnika »