Jak dochodzić wykonywania służebności gruntowej zasądzonej przez sąd?

Uniemożliwianie wykonywania służebności przez właściciela nieruchomości obciążonej

Z treści przedstawionego pytania wynika, że ustanowiona na mocy postanowienia służebność drogi koniecznej nie jest wykonywana, bowiem właściciele nieruchomości obciążonych uniemożliwiają Panu wykonywanie swego prawa.

W takiej przypadku zastosowanie znajdą przepisy dotyczące ochrony posiadania, a zatem należy wystąpić z roszczeniem o przywrócenie poprzedniego stanu posiadania służebności i o zaniechanie naruszeń.

Zgodnie z art. 352 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny „kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności”. Natomiast § 2 wspomnianego przepisu stanowi, iż „do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.”

Art. 352 § 2 k.c. jak wynika z jego treści nakazuje do posiadania służebności stosować odpowiednie przepisy dotyczące posiadania rzeczy, a zatem posiadacz służebności może w celu ochrony służebności wystąpić zarówno o przywrócenie poprzedniego stanu posiadania służebności, jak i o zaniechanie naruszeń przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie służebności, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenia dokonano.

Ochrona posiadania w drodze powództwa posesoryjnego

Podstawą prawną wspomnianego wyżej roszczenia jest art. 344 § 1 Kodeksu, w myśl którego „przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem”, w związku z art. 352 § 2, o którym wyżej.

Należy mieć na uwadze, iż stosownie do art. 344 § 2 „roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia”.

Ochrona posiadania w drodze powództwa posesoryjnego, o którym mowa wyżej, realizowana jest w procesie na podstawie art. 478 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego,  zgodnie z którym sąd bada w sprawach o naruszenie posiadania jedynie stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznaje natomiast prawa do spornej rzeczy ani dobrej wiary pozwanego.

Procedura jest uproszczona, bowiem sąd zgodnie z art. 478 zbada jedynie ostatni stan posiadania i sprawdzi, czy doszło do samowolnego naruszenia posiadania (w Pana przypadku, czy właściciele nieruchomości obciążonych uniemożliwiają Panu korzystanie z służebności).

Naruszenie prawa do służebności

Gdyby sąd uznał, iż nastąpiło naruszenie Pana prawa do służebności, winien wydać orzeczenie, w którym nakaże stronom zaprzestanie naruszeń i przywrócenie stanu poprzedniego.

Istotnym orzeczeniem w przedmiocie samego orzeczenia sądu jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1985 r. (sygn. akt III CRN 297/84, niepublikowany), w którym Sąd uznał:

„Przedmiot rozstrzygnięcia w sprawie powinien być sformułowany w sposób pozwalający na wykonanie wyroku bez żadnych wątpliwości, zwłaszcza w sprawach o ochronę naruszonego lub utraconego posiadania drogi, konieczne jest określenie granic udzielonej ochrony ze wskazaniem sposobu przywrócenia utraconego posiadania. Nie wystarczy ogólnie orzec o istocie sporu przez użycie formuły przywraca naruszone posiadanie, lecz konieczne jest określenie, na czym ono ma polegać w zależności od charakteru naruszenia”.

Odnośnie warunków, jakim odpowiadać winien pozew, należy mieć na uwadze art. 126 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym „każde pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

2) oznaczenie rodzaju pisma;

3) osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;

4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

5) wymienienie załączników”.

Zgodnie zaś, z art. 126 § 2 „gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sporu, pisma zaś dalsze – sygnaturę akt”.

Pozew do sądu o ochronę naruszonego posiadania

Pozew o ochronę naruszonego posiadania należy złożyć stosownie do postanowień art. 16 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 38 tegoż kodeksu do sądu rejonowego właściwego dla miejsca położenia nieruchomości.

W uzasadnieniu przedmiotowego pozwu należy wykazać, iż przysługuje Panu prawo służebności drogi koniecznej na mocy postanowienia sądu rejonowego, natomiast w chwili obecnej właściciele nieruchomości obciążonych uniemożliwiają Panu wykonywanie swego prawa w oparciu o wskazane postanowienie.

Stosownie do treści cytowanego powyżej art. 126 winien Pan wskazać na dowody potwierdzające przedstawione w pozwie okoliczności, a zatem należy przedstawić świadków, którzy potwierdzą m.in. fakt, iż postawione zostało ogrodzenie, które uniemożliwia Panu przejazd.

W pozwie należy wskazać powoda (czyli Pana) wraz z adresem zamieszkania i ewentualnie adresem do korespondencji oraz pozwanych, a więc właścicieli nieruchomości obciążonych.

Proszę pamiętać, iż zgodnie z art. 27 pkt 7 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych pozew podlega opłacie stałej w kwocie 200 zł.

Przed wystąpieniem na drogę sądową należy w mojej ocenie wezwać właścicieli nieruchomości obciążonych do zaprzestania uniemożliwienia Panu wykonywania służebności. List z żądaniem najlepiej wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Takie postępowanie być może spowoduje, iż adresaci zmienią swoje zachowanie i umożliwią Panu wykonywanie służebności, a gdyby tak się nie stało, będzie miał Pan dowód, że podjął Pan starania mające na celu polubowne załatwienie sprawy.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.