Korzystanie ze służebności

Podstawa prawna ustanowienia służebności drogi koniecznej

Podstawę prawną niniejszej odpowiedzi stanowi Kodeks cywilny (K.c.).

Poniższa odpowiedź została oparta na faktach przedstawionych przez Panią w pytaniu oraz ich ocenie prawnej.

Na wstępie należy wskazać na podstawę prawną ustanowienia służebności drogi koniecznej.

Tę podstawę stanowi art. 145 K.c. Przepis ten podaje:

„§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).

§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.

§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy”.

Następnie należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 287 K.c. „zakres służebności gruntowej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według zasad współżycia społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych”.

Parkowanie pojazdu na drodze objętej służebnością

Tym samym, nawet jeżeli w akcie notarialnym, w którym została ustanowiona służebność, nie ma mowy o parkowaniu pojazdu na drodze objętej służebnością, to posiłkując się wskazanymi powyżej zasadami współżycia społecznego oraz zwyczajami, należy wskazać, iż niejako nierozerwalnie związana z samą funkcją drogi, szczególnie prowadzącej do posesji, jest możliwość parkowania przy własnym domu – trudno, aby Pani parkowała gdzieś daleko poza swoją posesją, byłoby to na pewno wbrew zwyczajowi powszechnie w tej kwestii panującemu. Jednocześnie przedstawienie w stosunku do Pani takiego żądania jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Ponadto z opisanego przez Panią stanu faktycznego wynika, iż parkując samochód na rzeczonej drodze, nie powoduje Pani żadnego utrudnienia dla innych właścicieli posesji sąsiednich, jak i dla samej właścicielki nieruchomości obciążonej służebnością. W nauce przedmiotu Pani z kolei jest określana jako właściciel nieruchomości władnącej.

O konieczności szerokiego rozumienia zakresu służebności wskazuje również sądownictwo – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 9 czerwca 2011 r. (II SA/Gl 37/11). „Uprawnienie do korzystania ze służebności drogowej przysługuje jednak nie tylko właścicielom nieruchomości władnącej, lecz wszystkim podmiotom, które swoje prawa wywodzą od każdoczesnego jej właściciela. Literalna treść aktu notarialnego, odpowiadająca dyspozycji art. 145 § 1 kodeksu cywilnego nie może być rozumiana jako dotycząca jedynie uprawnień do korzystania ze służebności drogowej przez samego właściciela. Przy takim rozumowaniu nawet domownik nie miałby dostępu do budynku, przy braku podstawy prawnej do wytoczenia postępowania przed sądem powszechnym o zapewnienie służebności drogowej”.

Tym samym zachowana jest również norma art. 288 K.c., który stanowi: „Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej”.

Z całą pewnością parkowanie przy swojej posesji nie stanowi utrudnienia korzystania z nieruchomości obciążonej, czyli tej, po której przebiega droga.

Natomiast najistotniejsze znaczenie będzie miał tutaj przepis art. 251 K.c. – „Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności”.

Służebność drogi – ograniczone prawo rzeczowe

Służebność drogi jest ograniczonym prawem rzeczowym, zatem i do Pani znajdzie zastosowanie przytoczony powyżej przepis.

Znajdą do Pani zastosowanie przepisy odnośnie drogi stanowiącej służebność jak w stosunku do właściciela nieruchomości.

Głównie będzie tutaj chodziło o przepis art. 222 K.c., który stanowi:

„§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń”.

Szczególnie przydatny może być tutaj § 2 przytoczonego powyżej przepisu. Działania właścicielki nieruchomości, przez którą przebiega droga konieczna, mogą powodować powstanie po Pani stronie tzw. roszczenia negatoryjnego, o którym mowa właśnie w § 2. Może Pani w takim przypadku żądać, aby ta osoba zaprzestała naruszeń Pani uprawnienia, które wypływa z ograniczonego prawa rzeczowego, jakim jest służebność drogi koniecznej.

Na podobnym stanowisku stoją przedstawiciele nauki przedmiotu. „W tych samych wypadkach oraz w przypadku dalszych postaci służebności może też zachodzić potrzeba stosowania roszczenia o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń, wzorowanego na roszczeniu negatoryjnym. Zdarza się zaś taka potrzeba w razie naruszenia prawa w inny sposób, aniżeli przez pozbawienie uprawnionego faktycznego władztwa nad rzeczą.

Z powodu bezwzględnego charakteru ograniczonych praw rzeczowych wskazane roszczenia przysługują zarówno przeciwko osobom trzecim, jak też przeciwko właścicielowi rzeczy obciążonej, jeżeli on dokonuje naruszenia ustanowionego (istniejącego) prawa” (Edward Gniewek, komentarz do art. 251 Kodeksu cywilnego).

Utrudnione korzystanie ze służebności

Reasumując, należy wskazać, iż osoba kierująca w stosunku do Pani opisane w pytaniu zastrzeżenia nie ma takiego uprawnienia, aby kwestionować przysługujące Pani prawo z tytułu ustanowionej służebności. Dotyczy to zarówno kwestii parkowania samochodu, jak również kostki brukowej. Oczywiste jest, iż ma Pani prawo podjąć również działania zmierzające do modernizacji drogi objętej służebnością konieczną, co w mojej ocenie wchodzi w zakres przysługującego Pani ograniczonego prawa rzeczowego.

Jeśli opisane przez Panią działania będą się nasilały, czy wręcz nie pozwolą Pani korzystać ze służebności, pozostaje Pani droga postępowania sądowego oparta na art. 222 K.c. – wskazanym powyżej.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.