• Data: 2025-01-04 • Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Połowa domu została sprzedana przez syndyka, który przeprowadzał procedurę upadłości konsumenckiej mojej byłej żony. Nabywca czyni próby kupienia mojej połowy. W księdze wieczystej jest zapis o dożywotniej służebności całego domu na rzecz dwójki naszych dzieci. Moja ex w informacjach podanych syndykowi podała, że wyprowadziła się z dorosłą córką dwanaście lat temu. Syn, rok młodszy, mieszkał ze mną, ale od kilku lat tylko pomieszkuje, w zależności od tego, czy układa mu się z aktualną dziewczyną. U mnie znajduje się część jego odzieży, sprzętów i mebli. Chciałbym wiedzieć, czy służebność może czy musi być zniesiona po upływie 10 lat niekorzystania. Pytam, bo chciałbym dokonać żywota w domu, który przed laty wybudowałem i liczę na to, że służebność, jeśli nadal obowiązuje, zniechęci nabywcę.
Zgodnie z art. 293 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.): Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć. Przepis ten ma zastosowanie do służebności osobistej mieszkania na mocy odesłania z art. 297 K.c., który stanowi, że do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych z zachowaniem przepisów rozdziału niniejszego. Omawiana regulacja jest jedną ze szczególnych przyczyn wygaśnięcia służebności, tzn. przyczyn charakterystycznych dla tego właśnie prawa. Wygaśnięcie służebności oznacza jej całkowite unicestwienie, a skutek ten następuje z mocy prawa wraz z upływem 10-letniego terminu zawitego.
Ratio legis tego mechanizmu tkwi w założeniu, że długotrwałe niewykonywanie służebności oznacza, iż stała się ona zbędna, tzn. nie spełnia łączonych z nią celów, wobec czego pożądane jest „oczyszczenie” nieruchomości z takiego obciążenia, co ujednolici stan prawny ze stanem faktycznym, działając na rzecz interesu właściciela obciążonej nieruchomości. Regulację z art. 293 § 1 stosuje się do tzw. służebności czynnych, a skutek w nim przewidziany następuje w konsekwencji nieprzerwanego 10-letniego niewykonywania takiej służebności. Każdy przejaw jej wykonywania przerywa bieg 10-letniego terminu, a odcinki pomiędzy poszczególnymi działaniami nie sumują się. Wygaśnięcie obejmuje zawsze całe prawo podmiotowe i nie może dotyczyć tylko niektórych składających się na służebność uprawnień niewykonywanych przez uprawnionego.
Zatem jeżeli służebność nie jest wykonywana przez 10 lat, to wygaśnięcie następuje z mocy prawa. Natomiast w przypadku syna, skoro z Panem pomieszkuje, termin ten nie biegnie. Jeżeli chodzi o córkę, to aby przerwać bieg tego 10-letniego terminu, dobrze byłoby, aby sprowadziła się na np. okres wakacji do Pana miejsca zamieszkania, czym przerwie bieg 10 lat umożliwiających stwierdzenie wygaśnięcia służebności.
Służebność osobista a brak zamieszkania przez 12 lat
Pani Anna udostępniła swojemu dorosłemu synowi służebność osobistą mieszkania w swoim domu. Syn wyjechał za granicę 12 lat temu i od tego czasu nie korzysta z nieruchomości, a Pani Anna regularnie wynajmuje mieszkanie obcym osobom. Gdy chciała sprzedać dom, potencjalny nabywca zauważył w księdze wieczystej zapis o służebności. Pani Anna postanowiła wystąpić do sądu o stwierdzenie wygaśnięcia służebności, powołując się na upływ 10 lat niewykonywania prawa.
Nabywca nieruchomości a zapis o służebności
Pan Michał kupił mieszkanie, w którym wpisana była służebność osobista na rzecz byłego właściciela. Zgodnie z zapisem, poprzedni właściciel miał prawo do jednego z pokoi. Po transakcji okazało się, że były właściciel nie mieszkał w lokalu od ponad 11 lat. Pan Michał złożył wniosek o zniesienie służebności, argumentując, że prawo to wygasło wskutek jego niewykonywania.
Częściowe wykonywanie służebności przez jednego z uprawnionych
Pani Maria ustanowiła służebność osobistą mieszkania na rzecz swojego syna i córki. Syn czasami nocował w mieszkaniu, pozostawiał tam swoje rzeczy i korzystał z pomieszczeń podczas odwiedzin. Córka jednak nie pojawiała się w mieszkaniu od ponad 10 lat. Gdy Pani Maria chciała sprzedać nieruchomość, nowy właściciel żądał uregulowania stanu prawnego. Pani Maria wystąpiła o sądowe ustalenie wygaśnięcia służebności w części dotyczącej córki, pozostawiając prawo do mieszkania synowi.
Służebność osobista mieszkania wygasa z mocy prawa po 10 latach jej niewykonywania, co pozwala właścicielowi nieruchomości na „oczyszczenie” jej z niepotrzebnych obciążeń. Każdy przejaw korzystania z prawa przerywa jednak bieg tego terminu, dlatego ważne jest dokładne ustalenie, czy i w jaki sposób służebność była realizowana. Zniesienie takiego prawa wymaga zazwyczaj postępowania sądowego, które potwierdzi jego wygaśnięcie.
Oferujemy profesjonalną pomoc w ocenie stanu prawnego służebności osobistej, w tym przygotowanie wniosków o jej zniesienie lub potwierdzenie wygaśnięcia. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
