• Autor: Eliza Rumowska
Jak znieść służebność z części gruntu i czy może to zrobić notariusz?
Wyjaśniam kolejno: zakładając, że jest to służebność gruntowa (pośrednio wynika to z pytania), należy kierować się regulacjami:
Kodeks cywilny definiuje służebność gruntowa następująco:
„Art. 285. [Służebność gruntowa]
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części”.
Natomiast w zakresie ustawowych możliwości jej zniesienia lub zmiany mieszczą się sytuacje podpadające pod niżej zacytowane regulacje prawne z Kodeksu cywilnego:
„Art. 291. [Zmiana treści lub sposobu wykonywania]
Jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej.
Art. 292. [Zasiedzenie służebności gruntowej]
Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.
Art. 293. [Wygaśnięcie]
§ 1. Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.
§ 2. Jeżeli treść służebności gruntowej polega na obowiązku nieczynienia, przepis powyższy stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od lat dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności.
Art. 294. [Zniesienie za wynagrodzeniem]
Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
Art. 295. [Zniesienie bez wynagrodzenia]
Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia”.
Ponad te powyższe kodeksowe przypadki właśnie dokument, którym ustanowiono służebność, może zawierać jeszcze inne okoliczności jej zniesienia, zmiany lub wygaśnięcia.
Co do zmiany lub zniesienia współwłasności u notariusza – tak, jest to możliwe, ale tylko wtedy, gdy istnieje w temacie zmiany lub zniesienia służebności zgodna wola stron. W razie braku zgody – pozostaje jedynie droga sądowa przy spełnieniu powyższych przesłanek.
Maria i sąsiadująca droga
Maria odziedziczyła działkę po dziadkach, przez którą sąsiad miał prawo przejazdu do swojej posesji. Po kilku latach sąsiad zbudował nową drogę dojazdową od drugiej strony i przestał korzystać ze starego przejazdu. Maria, chcąc uporządkować księgę wieczystą, udała się z sąsiadem do notariusza, gdzie wspólnie znieśli niepotrzebną już służebność. Zgoda była pełna, więc procedura przebiegła szybko i bezproblemowo.
Tomasz i zmiana ukształtowania terenu
Tomasz kupił działkę z ustanowioną służebnością przechodu na rzecz sąsiada. Z czasem jednak działka została podniesiona o kilkadziesiąt centymetrów podczas prac ziemnych, a sąsiad przestał korzystać z przejścia, bo teren zrobił się dla niego niedostępny. Po dziesięciu latach niewykonywania służebności, Tomasz udał się do notariusza z wnioskiem o jej zniesienie, opierając się na art. 293 §1 kodeksu cywilnego. Służebność została wykreślona.
Anna i rozbudowa domu
Anna planowała rozbudowę domu, ale przez jej działkę przebiegała służebność gruntowa – sąsiad miał prawo przechodu w miejscu, gdzie miała stanąć nowa ściana. Anna zaproponowała sąsiadowi przeniesienie służebności w inne miejsce działki, mniej kolidujące z budową. Sąsiad się zgodził, więc podpisali u notariusza umowę zmieniającą przebieg służebności. Dzięki temu Anna mogła spokojnie rozpocząć inwestycję.
Zniesienie służebności gruntowej może nastąpić zarówno na drodze umownej, jak i sądowej, w zależności od sytuacji oraz woli stron. Kluczowe znaczenie mają zapisy kodeksu cywilnego oraz dokument, na podstawie którego służebność została ustanowiona. Jeśli strony są zgodne co do zmiany lub zniesienia służebności, notariusz może sporządzić odpowiednią umowę i doprowadzić do wykreślenia jej z księgi wieczystej. W braku zgody – jedyną drogą pozostaje postępowanie sądowe, gdzie trzeba wykazać spełnienie określonych prawem przesłanek.
Potrzebujesz pomocy w sprawie służebności lub innej kwestii związanej z nieruchomościami? Skorzystaj z naszych porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Opisz swoją sytuację, a doświadczony prawnik przeanalizuje ją i udzieli precyzyjnej odpowiedzi wraz z praktycznym rozwiązaniem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Eliza Rumowska
Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego prawniczka. Specjalizuje się w prawie cywilnym, zwłaszcza w prawie konsumenckim (reklamacje, gwarancje itp.). Z serwisem ePorady24 związana od początku jego istnienia, udzielała porad w najbardziej złożonych sprawach. W swej wieloletniej karierze pracowała jako powiatowy rzecznik konsumentów, sekretarz gminy, inspektor ds. kredytów oraz radca w TP SA. Od 2008 r. prowadzi własne biuro prawne, jako prokurent obsługuje trzy spółki prawa handlowego, współpracuje z samorządem terytorialnym przy realizacji programów dotowanych z UE.
Zapytaj prawnika