Wynagrodzenie za słup na działce i dojazdy do niego

Pani Aneta poinformowała nas, że od ponad 30 lat na końcu jej działki stoi słup wysokiego napięcia. Działka jest rolna z posadowionym domem. Pani Aneta wyjaśniła, że pracownicy elektrowni dojeżdżają tam dość często – przejeżdżają przez jej działkę i bramę, co jest dla niej uciążliwe. Zapytała nas, czy w związku z tym może starać się o wynagrodzenie.

Nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie

Odpowiedzi na pytanie pani Anety udzielę na podstawie art. 292 Kodeksu cywilnego. Przepis ten mówi, że służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z art. 352 Kodeksu cywilnego „kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności”.

Jest jednak w przypadku pani Anety dość istotny problem – jak sama pani Aneta wspomniała w pytaniu, słupy znajdują się już co najmniej 30 lat na działce (zakładam, że do tej pory nie było kierowane powództwo do sądu o usunięcie tych słupów, a zatem termin zasiedzenia nieprzerwanie biegł).

Terminy nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie są takie same jak w przypadku nabywania własności nieruchomości przez zasiedzenie. W konsekwencji długość okresu posiadania służebności gruntowej potrzebnego do jej nabycia przez zasiedzenie jest uzależniona od dobrej wiary posiadacza takiej służebności w chwili, w której uzyskał on jej posiadanie. Jeśli posiadanie służebności gruntowej zostało uzyskane przez podmiot będący w dobrej wierze, jej nabycie następuje wskutek nieprzerwanego posiadania i korzystania z trwałego i widocznego urządzenia przez 20 lat. W przypadku uzyskania posiadania służebności gruntowej w złej wierze termin, którego upływ jest niezbędny do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie, wynosi 30 lat.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości

Teoretycznie w przypadku bezumownego korzystania z nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności można żądać tzw. wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wynagrodzenie to odpowiada wysokości czynszu, który by faktycznie przypadł właścicielowi z tytułu dzierżawy tej części gruntu (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2005 roku, sygn. akt. II CK 61/05). Podstawą wyliczenia wysokości roszczenia jest wielkość zajętej nieruchomości pod słup, linię elektryczną oraz część stanowiącą tzw. strefę bezpieczeństwa po ok. 2 m z każdej strony przy uwzględnieniu stawki czynszu dzierżawnego dla nieruchomości o tych samych parametrach i właściwościach co nieruchomość pani Anety. Wysokość wynagrodzenia jest różna w zależności od ceny samej działki, jej przeznaczenia itd.

W przypadku pani Anety jednak wskutek nieprzerwanego posiadania przedsiębiorstwo przesyłowe mogło zasiedzieć służebność odpowiadającą treści służebności przesyłu, a tym samym ma prawo do nieodpłatnego z niej korzystania. W judykaturze jest bowiem utrwalony pogląd, że możliwe jest nabycie przez zasiedzenie, nawet przed wejściem w życie art. 305¹–305⁴ (przed dniem 3 sierpnia 2008 r.), służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, ustanawianej nie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej, ale na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego (por. np. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 r., sygn. akt III CZP 89/08, z dnia 27 czerwca 2013 r., sygn. akt III CZP 31/13).

Z kolei w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 31 marca 2016 r., sygn. akt I ACa 1780/15, czytamy, że „jeżeli w dacie wniesienia pozwu o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości pozwanemu już przysługiwało, nabyte przez zasiedzenie, uprawnienie do władania nieruchomością powodów w zakresie służebności przesyłu to posiadanie przez pozwanego tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości powodów czyni bezzasadnym żądanie pozwu, również w tej części, w jakiej powodowie domagają się wynagrodzenia za okres poprzedzający zasiedzenie”.

Krótko mówiąc, nie można w przypadku zasiedzenia żądać wynagrodzenia za okres wcześniejszy, przed dniem zasiedzenia.

W przypadku pani Anety mogło dojść do zasiedzenia, jeżeli niegdyś była zgoda właściciela na posadowienie linii albo niegdyś ta nieruchomość była np. własnością państwową – tego jednak nie wiem na ten moment i zapewne pani Aneta też nie ma tej wiedzy.

Można zatem zażądać wynagrodzenia od przedsiębiorstwa na piśmie – i takie możemy dla pani Anety przygotować. Nie jestem jednak w stanie wykluczyć, że doszło np. do zasiedzenia służebności. Mogło się tak niestety stać.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2005 roku, sygn. akt. II CK 61/05
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 r., sygn. akt III CZP 89/08
4. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013 r., sygn. akt III CZP 31/13

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.