Służebność osobista a umowa użyczenia

Wykonywanie służebności w innej nieruchomości niż obciążona

Służebność sama ze swej istoty stanowi ograniczenie prawa właściciela, który zgodnie z ustanowionym w akcie notarialnym i ujawnionym w księdze wieczystej stanem prawnym ma „znosić” uciążliwości związane ze służebnością.

Po stronie zaś służebnika – powstaje ochrona taka, jak przy każdym posiadaniu zależnym tj. zakres służebności wynika z umowy lub ustawy. W tym przypadku mamy zakres określony umownie. Służebność domu została wskazana generalnie w akcie notarialnym darowizny domu, która była spisana między Pani byłym mężem, a jego matką.

Zgodnie z art. 302 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.), treścią tej służebności jest możliwość korzystania z cudzej nieruchomości poprzez zamieszkiwanie w niej oraz korzystanie z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.

Z pytania wynika, że to na domie a nie na mieszkaniu została ustanowiona ta służebność. Zakładam zatem, że Pani mieszkanie jest wolne od obciążeń (w tym i służebności osobistej), a więc nie ma Pani obowiązku zapewnienia służebności Pani byłej teściowej. Matka Pani byłego męża ma prawo mieszkania do końca swoich dni w domu, który podarowała swojemu synowi, a Pani byłemu mężowi, na podstawie umowy darowizny.

Wypowiedzenie umowy użyczenia mieszkania

Pobyt Pani byłej teściowej w mieszkaniu opiera się jedynie na podstawie umowy użyczenia, co można stwierdzić na podstawie opisanych okoliczności.

Stosownie do art. 710 Kodeksu cywilnego „przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy”.

Umowa o użyczenie może zostać zawarta w dowolnej formie, w tym również ustnej, a nawet w sposób dorozumiany. Wyrażając zgodę i oddając pokoje do dyspozycji byłej teściowej, zawarła Pani z nią umowę użyczenia mieszkania.

Może Pani wypowiedzieć umowę użyczenia – jeżeli oświadczy Pani, że nie wyraża Pani zgody na dalsze bezpłatne korzystanie i używanie przez byłą teściową mieszkania, i wezwie ją Pani do opuszczenia mieszkania.

Z brzmienia art. 716 Kodeksu cywilnego wynika, że użyczający, któremu rzecz stanie się potrzebna z powodów nieprzewidywalnych w dniu zawarcia umowy, może żądać jej zwrotu, chociażby umowa była zawarta na czas określony. Co ważne, bez znaczenia jest, jakie powody sprawiają, że rzecz staje się potrzebna użyczającemu.

Rozwód i eksmisja teściowej z mieszkania

Podstawę ewentualnego roszczenia o eksmisję stanowić może art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego. Przepis ten mówi, że „właściciel może żądać od osoby, która faktycznie włada jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą”.

Wypowiedzenia użyczenia najlepiej dokonać w formie pisemnej, gdyż jest to najlepszy dowód, choć nie jest to forma wymagana prawem. Wystarczyłoby wypowiedzenie w formie ustnej. Przepisy Kodeksu cywilnego nie wskazują okresu wypowiedzenia.

Jeśli była teściowa nie opuści mieszkania, to może Pani starać się eksmitować ją z mieszkania.