Ustanowienie nieodpłatnej służebności a podatek

Darowizna nieruchomości z jednoczesnym ustanowieniem służebności osobistej

Darowizna to w zasadzie bezpłatne świadczenie na rzecz obdarowanego, tu Pana, kosztem majątku darczyńcy, czyli ciotki. Służebność zaś to ograniczone prawo rzeczowe, które nie przenosi własności i może mieć zarówno charakter odpłatny, jak i nieodpłatny.

Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nie tylko darowizny, ale i nieodpłatnej służebności. Natomiast podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega ustanowienie odpłatnej służebności.

Otrzymanie darowizny nieruchomości a obowiązek zapłaty podatku

Pan jako obdarowany jest podatnikiem podatku od spadków i darowizn i na Panu ciąży obowiązek podatkowy. Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Tu pojawia się pierwszy ważny aspekt „operacji”, którą Pan opisuje, bowiem by podstawa opodatkowania była niższa, w pewnym uproszczeniu, wartość służebności należy potraktować jako ciężar darowizny. By to było możliwe, musi istnieć służebność w momencie darowizny – w praktyce chodzi o to, by była ustanowiona w jednym, tym samym akcie co darowizna.

Ustanowienie służebności po przyjęciu darowizny

Jak zauważa się w orzecznictwie: „Ustanowienie służebności po przyjęciu darowizny powoduje, że wartość służebności nie stanowi podstawy do jej odliczenia, jako ciężaru darowizny na podstawie art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 10 grudnia 2007 r., sygnatura: I SA/Kr 1937/06). Jednak w sytuacji, gdy w tym samym akcie dochodzi do zawarcia umowy darowizny nieruchomości oraz ustanowienia służebności (na rzecz darczyńcy), to jeśli ustanowienie służebności następuje na życzenie darczyńcy, służebność stanowić będzie ciężar darowizny. Czyli realnie podatek od darowizny będzie niższy, gdyż niższa będzie podstawa opodatkowania – stanie się tak, gdy od wartości rynkowej darowanej nieruchomości lub jej części odejmie Pan wartość ciężaru, jakim jest służebność osobista. Ciotka jako siostra Pana ojca – tak jak i Pan względem niej (zstępny rodzeństwa) – należy do grupy II, więc co do zasady podatek obliczony zostanie od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku (tu zasadniczo 7276 zł) i wyniesie 1644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł.

Ustanowienie nieodpłatnej służebności a podatek

Wskazuje Pan, iż służebność dla ciotki ma charakter nieodpłatny (bezpłatny). Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega ustanowienie odpłatnej służebności (obowiązek podatkowy ciąży na nabywającym prawo służebności), natomiast ustanowienie nieodpłatnej służebności podlega (jak i darowizna) podatkowi od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstaje z chwilą ustanowienia nieodpłatnej służebności i ciąży na ciotce jako nabywcy prawa. Zgodnie z art. 13 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn wartość świadczeń powtarzających się, ale i odpowiednio służebności, przyjmuje się do podstawy opodatkowania w wysokości rocznego świadczenia pomnożonego:

• w razie ustanowienia świadczeń na czas określony co do liczby lat lub ich części – przez liczbę lat lub ich części;
• w pozostałych przypadkach, w tym w razie ustanowienia świadczeń na czas nieokreślony – przez 10 lat.

Natomiast roczną wartość użytkowania i służebności ustala się w wysokości 4% wartości rzeczy obciążonej służebnością. Tym samym, jeśli służebność jest ustanowiona na rzeczy o wartości 150 000 zł, wartość służebności stanowić będzie 40% tej kwoty (10 lat x 4%).

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.