Utrzymanie i ulepszanie drogi koniecznej

Służebność a podatek od spadków i darowizn

Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (K.c.), ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (zwana dalej „ustawą”).

W przedstawionym stanie fatycznym mamy do czynienia z ustanowieniem służebności przejazdu i przechodu. Z dokumentów wynika, że na przedmiotowej nieruchomości ustanowiono bezpłatną oraz bezterminową służebność. Oznacza to, iż nie można z jej tytułu pobierać opłat. Co do zasady, ustanowienie nieodpłatnej służebności podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Nie dotyczy to jednak, tak jak w przedmiotowej sprawie, służebności ustanowionej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości. Bowiem taka służebność w związku ze swoją formą nie jest służebnością osobistą i nie podlega opodatkowaniu. Taka służebność zwiększa jedynie użyteczność sąsiedniej nieruchomości.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 6 ustawy: „Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej »podatkiem«, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem: (…) nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności”.

Obowiązek utrzymywania drogi koniecznej przez właścicieli nieruchomości władnących

Co do budowy urządzeń potrzebnych do wykonywania takiej służebności – w postaci np. drogi dojazdowej – przepisy nie regulują tej kwestii. Natomiast w orzecznictwie podnosi się, iż służebność obejmuje nie tylko utrzymywanie urządzeń istniejących. Do budowy nowych, w postaci drogi, potrzeba odrębnej umowy między stronami albo sądowej zmiany treści ustanowionej służebności. Zgodnie z art. 285 K.c.:

„§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.”

Na gruncie art. 288 K.c.: „Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.”

Stosownie do art. 289 K.c.:

„§ 1. W braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej.

§ 2. Jeżeli obowiązek utrzymywania takich urządzeń został włożony na właściciela nieruchomości obciążonej, właściciel odpowiedzialny jest także osobiście za wykonywanie tego obowiązku. Odpowiedzialność osobista współwłaścicieli jest solidarna.”

Ważna potrzeba gospodarcza i zmiana treści lub sposobu wykonywania służebności drogowej

Zgodnie z art. 291 K.c.: „Jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej”.

Podsumowując: z tak ustanowionej służebności może korzystać każdorazowy właściciel nieruchomości bez konieczności płacenia z tego tytułu podatku. Natomiast budowa drogi moim zdaniem wymagałaby odrębnej umowy pomiędzy właścicielami, ponieważ stanowi to tzw. budowę nowych urządzeń.

Na koniec dodam, że pojawiają się, ale w mniejszości, poglądy przeciwne, niż ten przedstawiony przez ze mnie, gdzie przyznaje się prawo właścicielom nieruchomości władnących do urządzenia drogi. Orzeczenia sądów zarówno optują za rozszerzeniem służebności na prawo instalowania nowych urządzeń, jak i ponoszenia kosztów utrzymania istniejących oraz za samym utrzymywaniem istniejących urządzeń. Dlatego też najlepiej kwestię tę rozwiązać na drodze uzgodnień z właścicielem nieruchomości obciążonej.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.