Koszty urzędowe ustanowienia służebności drogi

• Data: 2023-11-21 • Autor: Wioletta Dyl

Kiedy chcemy ustanowić służebność drogową, czyli prawo przejścia lub przejazdu przez czyjąś działkę, istotne jest poznanie związanych z tym kosztów urzędowych. Artykuł ten rzetelnie przybliża, z jakimi opłatami należy się liczyć podczas tego procesu – od notariusza, przez sąd, aż po urząd skarbowy. Zostaną również wyjaśnione kwestie prawne i formalności, jakie muszą zostać spełnione, aby prawidłowo ustanowić taką służebność. Jako przykład posłuży nam zapytanie pana Bartłomieja.

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Koszty urzędowe ustanowienia służebności drogi

Pan Bartłomiej chciałby się zorientować, jakie są koszty urzędowe ustanowienia służebności drogowej. Czyli jakie opłaty musiałby wnieść do urzędu skarbowego, sądu, ile będzie kosztował notariusz. Chodzi o ustanowienie dla nieruchomości pana Bartłomieja służebności gruntowej przejazdu.

Jak odbywa się ustanowienie służebności przejazdu?

Ustanowienie służebności przejazdu odbywa się poprzez przyznanie właścicielowi uprawnień do korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, poprzez służebność przejazdu, przechodu i przegonu, co po prostu oznacza prawo przejścia czy przejazdu przez czyjąś działkę, aby dostać się do swojej nieruchomości. Zgodnie z Kodeksem cywilnym służebność pozostaje w mocy niezależnie od tego, kto jest w danej chwili właścicielem nieruchomości władającej i obciążanej, przez co wiąże wszystkich kolejnych następców, którzy dysponować będą prawem do nieruchomości.

Jakie dokumenty będą potrzebne do umowy służebności przejazdu?

Służebność przejazdu ustanawia się w formie aktu notarialnego, a do umowy przedłożyć należy:

  • odpis księgi wieczystej dla nieruchomości, która ma być obciążona służebnością;
  • wyrys z mapy ewidencyjnej;
  • wypis z rejestru gruntów nieruchomości władającej i obciążonej;
  • dane uprawnionego;
  • zakres służebności.

Przy ustanowieniu służebności przejazdu (drogi koniecznej) możliwe są dwa rozwiązania. Przy dojściu z sąsiadem do porozumienia służebność przejazdu (drogi koniecznej) ustanawia się poprzez zawarcie umowy – najlepiej w formie aktu notarialnego. Forma aktu notarialnego jest tu obligatoryjna (tzw. forma pod rygorem nieważności – ad solemnitatem), czyli niezbędna jedynie dla oświadczenia woli właściciela nieruchomości obciążonej – tej, przez którą będzie przebiegać droga (art. 245 § 2 K.c.). Natomiast oświadczenie woli właściciela nieruchomości władnącej może zostać złożone w dowolnej formie, np. zwykłej formie pisemnej.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Brak porozumienia co do służebności przejazdu

Jeśli do porozumienia z sąsiadem nie dojdzie, panu Bartłomiejowi pozostaje złożenie wniosku w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca położenia nieruchomości gruntowej o ustanowienie służebności drogi koniecznej (art. 606 Kodeksu postępowania cywilnego).

Od składanego wniosku zostanie pobrana opłata stała w wysokości 200 złotych (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz.U.2023.0.1144 t.j). We wniosku należy wskazać jako uczestnika postępowania właściciela nieruchomości, przez którą ma przebiegać droga konieczna. Do wniosku należy dołączyć odpis z księgi wieczystej (albo zaświadczenie o stanie prawnym, jaki wynika ze zbioru dokumentów) nieruchomości należącej do wnioskodawcy (art. 607 K.p.c.). Ponadto do wniosku można dołączyć sporządzony przez geodetę projekt drogi koniecznej przebiegającej przez obydwie nieruchomości. W razie braku takiego projektu albo w sytuacji sporu co do przebiegu drogi koniecznej sąd przeprowadzi dowód z opinii biegłego geodety. W niniejszej sprawie sąd będzie procedował na rozprawie i prawdopodobnie przeprowadzi m.in. dowód z oględzin obydwu nieruchomości (art. 608 K.p.c. i art. 626 § 2 K.p.c.).

Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przejazdu

Bez względu na wybraną drogę w obydwu przypadkach stanowienia służebności przejazdu (drogi koniecznej) wymagane jest sprecyzowanie wynagrodzenia za ustanowienie tejże służebności. Niemniej jednak służebność przejazdu może być ustanowiona odpłatnie lub bezpłatnie. Ma to zasadniczy wpływ na opodatkowanie służebności podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od spadków i darowizn. Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega między innymi ustanowienie odpłatnej służebności.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Obowiązek podatkowy ciążący na uprawniony do drogi koniecznej

Obowiązek podatkowy ciąży na uprawnionym do drogi koniecznej. Podstawę opodatkowania stanowi wartość świadczeń osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione. Stawka podatku wynosi 1 procent.

Inaczej opodatkowane jest ustanowienie służebności gruntowej pod tytułem darmowym. Nabycie przez osoby fizyczne praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski, tytułem nieodpłatnej służebności podlega podatkowi od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności z chwilą ustanowienia tego prawa. Do określenia podstawy opodatkowania przyjmuje się wartość powtarzających się świadczeń, czyli prawa służebności.

Wartość świadczeń powtarzających się przyjmuje się do podstawy opodatkowania w wysokości rocznego świadczenia pomnożonego:

  • w razie ustanowienia świadczeń na czas określony, co do liczby lat lub ich części – przez liczbę lat lub ich części,
  • w pozostałych przypadkach, w tym w razie ustanowienia świadczeń na czas nieokreślony – przez 10 lat.

Roczną wartość służebności ustala się w wysokości 4 procent wartości rzeczy obciążonej służebnością, a wysokość podatku w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. W przypadku osób zaliczonych do trzeciej grupy, czyli osób obcych, podatek wynosi 12, 16 i 20 procent w zależności od wartości świadczenia.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Służebność gruntowa a podatek

Z kolei, ponieważ władanie w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się jako posiadanie zależne, więc nie jest objęte podatkiem od nieruchomości. Ustanowienie służebności gruntowej nie jest też opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Podatkowi podlegają tyko kwoty otrzymane przez właściciela gruntu, który udostępnia go w ramach ustanowionej służebności.

Zgodnie z art. 5 ustawy Prawo o notariacie notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwej dla danej czynności. Obecnie wysokość wynagrodzenia notariusza określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1473 ze zm.).

Opłaty notarialne przy umowie ustanowienia służebności

Notariusz ponadto w zależności od charakteru czynności notarialnej jako płatnik pobiera i odprowadza:

  • podatek od czynności cywilnoprawnych (1% wartości opłat, za okres na który zostały ustanowione, albo gdy została ustalona jedna opłata za całość)
  • lub
  • podatek od spadków i darowizn,
  • opłaty sądowe [wpis ograniczonego prawa rzeczowego, jakim jest prawo przejazdu (droga konieczna) do KW wynosi 200 zł].

 

Maksymalna stawka wynosi od wartości:

  1. do 3000 zł – 100 zł;
  2. powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł;
  3. powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
  4. powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
  5. powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
  6. powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł.
  7. powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł,
    a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7500 zł.

 

Wysokość opłaty notarialnej zależy od wartości świadczenia, czyli np. od skapitalizowanej wartości służebności (jeśli została ustanowiona na czas nieokreślony) powiększonej o 23% podatku VAT, 200 zł za wpis do KW oraz 1% podatku od czynności cywilnoprawnych liczony od wartości służebności (jeżeli odpłatna) albo podatek od spadków i darowizn liczony z uwzględnieniem stopnia pokrewieństwa (jeżeli służebność została ustanowiona nieodpłatnie).

Przykłady

W kontekście artykułu o kosztach urzędowych ustanowienia służebności drogowej warto jeszcze przyjrzeć się kilku przykładom. Oto trzy sytuacje, które pokazują, jak proces ustanawiania służebności przejazdu i przechodu może wyglądać w praktyce.

 

Porozumienie między sąsiadami: Jan Kowalski, właściciel działki bez bezpośredniego dostępu do drogi publicznej, doszedł do porozumienia ze swoim sąsiadem, który zgodził się na ustanowienie służebności przejazdu przez swój grunt. Koszty notarialne i opłaty sądowe poniósł zainteresowany, czyli pan Jan, a sama służebność została ustanowiona bez dodatkowych opłat.


 

Brak zgody i droga sądowa: Ewa Nowak, mieszkająca na osiedlu domków jednorodzinnych, musiała skorzystać z drogi sądowej, aby uzyskać legalny dojazd do swojej nieruchomości, ponieważ jej sąsiad nie zgodził się na ustanowienie służebności przejazdu. Proces sądowy wiązał się z dodatkowymi kosztami, przed wszystkim związanymi z zatrudnieniem adwokata i kosztem opinii biegłego. Pani Ewa musiała też zapłacić za tę służebność, ale sąd ustalił mniejsze wynagrodzenie dla sąsiada, niż on sam wnosił.


 

Służebność drogi koniecznej: Grupa mieszkańców małej wioski zainicjowała ustanowienie służebności drogi koniecznej, aby zapewnić sobie dojazd do nowo wybudowanej drogi krajowej. Proces ten wymagał sporządzenia dokumentacji przez geodetę oraz pokrycia kosztów notarialnych i sądowych, które zostały podzielone pomiędzy wszystkich uczestników.


 

Przykłady te ukazują różnorodność sytuacji, z jakimi możemy się spotkać przy ustanawianiu służebności drogowej. W zależności od okoliczności, koszty urzędowe mogą się różnić, a proces ustanowienia służebności może być bardziej lub mniej skomplikowany. Ważne jest, aby być przygotowanym na różne scenariusze i zrozumieć, jakie konsekwencje finansowe mogą się z każdym z nich wiązać.

Podsumowanie

Artykuł ten szczegółowo prezentuje koszty urzędowe związane z ustanowieniem służebności drogowej, podkreślając, że mogą one znacznie różnić się w zależności od konkretnych okoliczności. Zostały tu przedstawione zarówno opłaty notarialne, sądowe, jak i podatkowe, które są niezbędne do przeprowadzenia tego procesu. Istotną kwestią jest zrozumienie, że koszty te mogą być znaczne, zwłaszcza w przypadku konieczności ustanowienia służebności przez sąd, co podkreśla znaczenie dobrego przygotowania i rozważenia wszystkich możliwości przed podjęciem działań.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz pomocy prawnej w kwestii ustanowienia służebności drogowej? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online oraz profesjonalnego sporządzania pism, aby zapewnić sobie pewność i bezpieczeństwo w tym procesie. Skontaktuj się z nami za pomocą formularza umieszczonego pod tekstem.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Wioletta Dyl

O autorze: Wioletta Dyl

Radca prawny, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego. Udziela porad prawnych z zakresu prawa autorskiego, nowych technologii, ochrony danych osobowych, a także prawa konkurencji, podatkowego i pracy. Zajmuje się również sporządzaniem regulaminów oraz umów, szczególnie z zakresu e-biznesu i prawa informatycznego, które jest jej pasją. Posiada kilkudziesięcioletnie doświadczenie prawne, obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.



Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

odpowiedziprawne.pl

prawo-budowlane.info

spolkowy.pl

prawo-cywilne.info

poradapodatkowa.pl

Szukamy prawnika »