Umowa dożywocia między małżonkami

Pani Jadwiga zapytała nas, czy można zawrzeć z żoną umowę dożywocia dotyczącą wspólnie zamieszkiwanego domu. Na jej mocy żona mogłaby swobodnie dalej mieszkać w domu po śmierci męża. Pani Jadwiga podkreśliła, że istotne jest to, że dom jest wyłącznym majątkiem męża, ale ma on dzieci z pierwszego małżeństwa, które mogłyby robić kłopoty ze spadkiem.

Ustanowienie przez męża na rzecz żony osobistej służebności mieszkania

Zacznę od wyjaśnienia, że niewątpliwie wskazany majątek (dom) stanowi odrębny (osobisty) majątek męża. Wynika to z mocy prawa. Zgodnie bowiem z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym:

„Art. 33. [Majątek osobisty] Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił”.

Jednakże jeżeli między małżonkami istnieje możliwość rozszerzenia wspólności majątkowej:

„Art. 48. [Odpowiednie stosowanie przepisów o wspólności ustawowej] Do ustanowionej umową wspólności majątkowej stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej, z zachowaniem przepisów niniejszego oddziału”.

Doznaje ona jednak ograniczeń, które dotyczą właśnie także sprawy pani Jadwigi:

„Art. 49. [Ograniczenia przedmiotowe umowy rozszerzającej wspólność]

§ 1. Nie można przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności na: przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny (…)”.

Postanowienie w umowie o ustanowienie służebności osobistej mieszkania

Rzeczywiście pozostaje możliwość darowania nieruchomości albo ustanowienia służebności dożywocia. Obawiam się jednak, że darowizna mogłaby być kłopotliwa z racji ewentualnych roszczeń dzieci męża. W takiej sytuacji dobrą opcją wydaje się nieprzenoszenie własności, tylko ustanowienie przez męża na rzecz żony bardzo dokładnie sprecyzowanej i szeroko zdefiniowanej w akcie notarialnym umowy o ustanowienie osobistej służebności mieszkania i korzystania z domu, obejścia i wszelkich urządzeń na koszt każdoczesnego właściciela. Nawet przy złej woli dzieci po ewentualnej śmierci męża – nie mogą one zrobić czegokolwiek z tą służebnością. Natomiast sprzedając dom, dla dożywotnika nic się nie zmienia – dalej mieszka nieodpłatnie i korzysta ze wszystkiego na koszt właściciela. Powtarzam jednak – istotna jest tu treść aktu notarialnego. Dlatego jeżeli akt notarialny jest już przygotowany, zachęcam do jego sprawdzenia i ewentualnej korekty.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.