• Data: 2024-09-11 • Autor: Katarzyna Bereda
Jestem w dość trudnej sytuacji. Nie mam możliwości wzięcia kredytu, aby kupić mieszkanie i się wyprowadzić. Właściciel nieruchomości (moja babcia) każe mi opuścić lokal, mimo że mam „służebność osobistą polegającą na prawie dożywotniego i bezpłatnego korzystania ze wszystkich pomieszczeń znajdujących się w budynku mieszkalnym jednorodzinnym…”. Czy istnieje możliwość uzyskania środków finansowych od właściciela nieruchomości?
Jeżeli posiada Pani służebność osobistą mieszkania, to Pani babcia nie może Panią wyrzucić, może tam Pani zamieszkiwać tak długo, jak długo trwa służebność. Jeżeli jest jednak pomiędzy Paniami konflikt i dalsze zamieszkiwanie jest niemożliwe, to Pani babcia powinna wystąpić do sądu o zamianę służebności na rentę – tylko bowiem babcia jako właściciel nieruchomości może wystąpić z takim żądaniem. Ważne w Pani sprawie jest to, iż zgodnie z treścią art. 303 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę”.
Przesłanką powstania uprawnienia właściciela jest dopuszczenie się zachowań określonych jako „rażące uchybienia”. Posłużenie się przez ustawodawcę takim zwrotem powoduje, że każdy stan faktyczny wymaga odrębnej oceny sądu przy uwzględnieniu jego okoliczności. Można jedynie podjąć próbę sformułowania ogólnych kryteriów tej oceny. Wymóg przybrania przez uchybienia stopnia „rażącego” wskazuje, że mają to być naruszenia poważne, odbiegające od drobnych, typowych przejawów konfliktów sąsiedzkich. W doktrynie zgodnie przyjmuje się też, że nie chodzi o uchybienia jednorazowe. Mogą to być działania nieprawidłowe lub zaniechania w zakresie wykonywania obowiązków o charakterze wewnętrznym, tzn. między uprawnionym a właścicielem. Może też jednak chodzić o działania wykraczające poza ramy uprawnień bezwzględnych, należących do treści danej służebności – samo przysługiwanie w tym zakresie odrębnych roszczeń ochronnych (zwłaszcza z art. 222 § 2 K.c.) nie powinno wyłączać stosowania art. 303 K.c. Istotne jest, aby do uchybień dochodziło „przy wykonywaniu” służebności.
Jak więc Pani widzi, aby doszło do zamiany służebności na rentę – musiałaby się Pani dopuścić rażących uchybień, a z wolą zamiany służebności na rentę musiałaby wystąpić Pani babcia. Jeżeli jednak takie sytuacje nie występują, to można wystąpić do sądu o zniesienie jej za wynagrodzeniem – mając na uwadze treść art. 293–295 K.c.
Zgodnie z art. 294 K.c. „właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej”. Jednak jak wskazałam, nie może być takiej sytuacji, iż babcia wyrzuci Panią z domu i uniemożliwi korzystania z ustanowionej służebności – albowiem dojdzie wtedy do naruszenia posiadania służebności, proszę się więc o to nie obawiać.
Pan Jan posiadał dożywotnią służebność na korzystanie z mieszkania w domu swojego syna. Niestety, po pewnym czasie relacje między nimi się pogorszyły, a wspólne zamieszkiwanie stało się trudne. Syn zaproponował zamianę prawa służebności na miesięczną rentę, co umożliwiło Janowi wynajęcie małego mieszkania i zachowanie niezależności, a syn mógł bez przeszkód korzystać z nieruchomości.
Pani Maria miała prawo dożywotniego zamieszkiwania w domu swojej córki. Z czasem jej zdrowie pogorszyło się, a dom córki był nieprzystosowany do jej potrzeb. Postanowiła zrezygnować z prawa służebności w zamian za jednorazowe odszkodowanie od córki, które przeznaczyła na zakup mieszkania w przystosowanym dla seniorów osiedlu.
Pani Zofia, właścicielka domu, chciała sprzedać nieruchomość, ale jej brat posiadał na niej dożywotnią służebność mieszkania. Doszli jednak do porozumienia – brat zgodził się na zamianę służebności na miesięczną rentę, co pozwoliło Zofii sprzedać dom, a brat mógł przeznaczyć pieniądze na wynajem innego lokalu.
Zamiana dożywotniej służebności mieszkania na środki finansowe może być korzystnym rozwiązaniem zarówno dla właściciela nieruchomości, jak i osoby uprawnionej, jeśli dalsze współzamieszkiwanie staje się trudne. Taka zamiana wymaga porozumienia stron lub interwencji sądu, a uzyskane środki mogą pomóc w zapewnieniu alternatywnego lokum bądź innych form wsparcia. Decyzja powinna być podjęta po rozważeniu wszystkich aspektów prawnych i finansowych.
Potrzebujesz wsparcia prawnego w sprawach dotyczących służebności lub innych zagadnień związanych z nieruchomościami? Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz przygotowanie pism, które pomogą Ci rozwiązać każdy problem szybko i skutecznie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika