Niekorzystanie z ustanowionej służebności

W domu, który dostała pani Dagmara, jest ustanowiona służebność na rzecz jej krewnej w postaci jednego pokoju. Krewna pani Dagmary posiada własny dom i nie mieszka w domu obciążonym służebnością od ponad 20 lat. W związku z tym pani Dagmara zapytała nas, czy służebność ta jest nadal aktualna. Chciała również wiedzieć, jak się ma zapis dotyczący „jednego pokoju” do rzeczywistości, jeśli nie ma zapisu o np. wspólnym użytkowaniu schodów.

Wygaśnięcie służebności mieszkaniowej

W opisie sprawy pani Dagmara podaje dwie okoliczności – to, że krewna ma własny dom i że przez to nie korzysta ze służebności już od ponad 20 lat. W takiej sytuacji pierwsza z okoliczności nie ma najmniejszego znaczenia, ponieważ status mieszkaniowy czy majątkowy dożywotnika nie jest żadną przesłanką do wygaśnięcia służebności mieszkaniowej. Można mieć sto domów i mieszkań i niczego to nie zmienia w kwestii służebności, która trwa co do zasady aż do końca życia osoby uprawnionej (stąd nazwa dożywotnik).

Natomiast druga okoliczność – niekorzystanie ze służebności od ponad 20 lat − jest okolicznością doniosłą (istotną) w świetle prawa i pozwala doprowadzić do wygaszenia służebności, jednak nic nie dzieje się automatycznie.

Oto Kodeks cywilny stanowi wobec służebności osobistych zasadę:

„Art. 299. [Wygaśnięcie]

Służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.

Art. 300. [Niezbywalność]

Służebności osobiste są niezbywalne. Nie można również przenieść uprawnienia do ich wykonywania”.

Jednak także do tych służebności pozwala ustawodawca stosować przepisy o służebnościach gruntowych:

„Art. 297. [Odpowiednie stosowanie]

Do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych z zachowaniem przepisów rozdziału niniejszego”.

Przez co wolno wnosić o stwierdzenie wygaśnięcia służebności nie tylko gruntowej, ale i osobistej po upływie 10 lat od jej nieeksploatowania przez dożywotnika:

„Art. 293. [Wygaśnięcie]

§ 1. Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.

§ 2. Jeżeli treść służebności gruntowej polega na obowiązku nieczynienia, przepis powyższy stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od lat dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności”.

Wymaga to przeprowadzenia procedury sądowej i wydania postanowienia – bez tego nie da się służebności usunąć, czy wykreślić. Jedyną polubowną metodą byłoby stawienie się krewnej przed notariuszem, aby przy zmianie właściciela od razu w akcie notarialnym ujęto wygaśnięcie służebności z woli dożywotnika. W przeciwnym razie pozostaje, jak wyżej opisałam, droga sądownego stwierdzenia wygaśnięcia służebności w oparciu o art. 293 w zw. z art. 297 K.c.

Z jakich pomieszczeń może korzystać służebnik?

Co zaś do zapisu o korzystaniu z jednego pokoju – zastosowanie interpretacyjno-uzupełniające ma poniższy przepis:

„Art. 301. [Służebność mieszkania]

§ 1. Mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności.

§ 2. Można się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.

Art. 302. [Odpowiednie stosowanie przepisów o użytkowaniu]

§ 1. Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.

§ 2. Do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne”.

Takie standardowe benefity każdemu służebnikowi gwarantuje ustawodawca bez względu na to, czy notariusz je w akcie notarialnym wpisał, czy też nie. Przez to schody, kuchnie, korytarze, infrastruktura itp. są do wspólnego korzystania także i przez dożywotnika.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.