• Autor: Katarzyna Siwiec
Jestem właścicielem działki budowlanej. W księdze wieczystej nie ma żadnych obciążeń ani służebności. Z mapki terenu wiedziałem, że na odcinku ok. 12 m przez działkę przechodzi wodociąg. Chcę ten stan uregulować, właściciel wodociągu prosi o pismo z propozycją kwoty rekompensaty. Jaką umowę mogę zawrzeć i o jaką kwotę wystąpić?
Odpowiadając na Pana pytanie, zacznę od kwestii ogólnych. Otóż, w przypadku gdy dany podmiot zajmuje Pana nieruchomości bez Pana zgody na nieodpłatne jej użytkowanie, przysługuje Panu tzw. wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości, na podstawie art. 225 w związku z art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego.
Roszczenie to przedawnia się z upływem terminu 10-letniego, począwszy od dnia, w którym uprawniony mógł się domagać zaspokojenia, jednak nie później niż w ciągu roku od dnia zwrotu nieruchomości, co oznacza, że nawet w przypadku, gdy urządzenia przesyłowe zostały zainstalowane wcześniej, to właściciel nie może żądać wynagrodzenia za cały okres bezumownego korzystania z gruntu, a jedynie za ostatnie 10 lat (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24.02.2006 w sprawie o sygn. akt II CSK 139/05). Dotyczy to roszczeń osób fizycznych, bo roszczenia przedsiębiorców przedawniają się z upływem lat 3, ale z tego, co zrozumiałam, jest to Pana prywatna działka, a zatem może Pan żądać wynagrodzenia za 10 lat wstecz maksymalnie.
Zobacz również: Sieć wodociągowa na prywatnej działce
Natomiast co do samej wysokości tego wynagrodzenia, to wyjaśnię, że zgodnie z utrwaloną dotychczas linią orzeczniczą wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie jest równa wysokości czynszu, który by faktycznie przypadł właścicielowi z tytułu dzierżawy tej części gruntu (tak wyrok SN z dnia 15 września 2005 roku, sygn. akt II CK 61/05). Podstawą wyliczenia wysokości roszczenia będzie w okolicznościach niniejszego przypadku wielkość zajętej przez przedsiębiorstwo –nieruchomości – czyli te wspomniane 11 m, ale i ewentualne strefa bezpieczeństwa – to jest maksymalnie 2 metry od wodociągu, gdzie również nie może Pan nic posadzić ani wybudować (przyjęłabym zatem powierzchnię 3 x 11 m) przy uwzględnieniu stawki czynszu dzierżawnego dla nieruchomości o tych samych parametrach i właściwościach, co Pana nieruchomość. W praktyce, w procesach sądowych, wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ustala się na podstawie opinii biegłych, którzy posiadają wiadomości specjalne umożliwiające określenie stawki czynszu przy uwzględnieniu wszystkich czynników zewnętrznych, typu: lokalizacja, przeznaczenie nieruchomości, jej atrakcyjność itp. Na tym etapie musi się Pan sam zorientować mniej więcej, jaka byłaby to stawka, niestety sam, biorąc pod uwagę obszar zajętej nieruchomości i jej przeznaczenie – często takie dane można uzyskać np. w gminie.
Przeczytaj też: Kolektor ściekowy na prywatnej działce
Natomiast co do formy umowy z wodociągami, to może to być umowa najmu czy dzierżawy, ale także służebność przesyłu, to już zależy od Państwa uzgodnień w tym temacie, dwa pierwsze rozwiązania pierwsze mogą mieć formę pisemną, a służebność łączyć się będzie z wizytą u notariusza lub w sądzie, więc prościej pewnie wydzierżawić ten fragment nieruchomości.
Zobacz też: Jeśli przez działkę przechodzi wodociąg
Historia pani Anny z podwarszawskiej miejscowości
Pani Anna kupiła działkę budowlaną w spokojnej okolicy z myślą o budowie domu. Przygotowując projekt budowlany, odkryła, że przez jej działkę przebiega stary wodociąg. W księdze wieczystej nie było o tym mowy, a nikt wcześniej nie informował jej o takim ograniczeniu. Skontaktowała się z zakładem wodociągów, który zaproponował jej podpisanie umowy o ustanowienie służebności przesyłu. Dzięki uzyskanej opinii rzeczoznawcy udało się jej wynegocjować rekompensatę w wysokości odpowiadającej 10-letniemu czynszowi dzierżawnemu za 33 m² gruntu.
Przypadek pana Marka z Małopolski
Pan Marek postanowił sprzedać działkę budowlaną. Podczas sprawdzania stanu prawnego przez potencjalnego nabywcę okazało się, że przez działkę biegnie wodociąg gminny, o którym nie było wpisu w księdze wieczystej. Transakcja utknęła, więc Marek postanowił najpierw uregulować stan prawny i zażądał od gminy wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu. Po kilku tygodniach negocjacji strony zawarły umowę dzierżawy z zaległym wynagrodzeniem za ostatnie 10 lat.
Działka rekreacyjna państwa Kowalskich na Mazurach
Państwo Kowalscy odziedziczyli działkę nad jeziorem, którą planowali przekształcić w teren pod wynajem domków letniskowych. Podczas przygotowań do inwestycji odkryli, że przez działkę biegnie wodociąg do sąsiednich posesji. Skonsultowali się z prawnikiem i wystosowali do przedsiębiorstwa wodociągowego propozycję ustanowienia służebności przesyłu z jednorazowym wynagrodzeniem wyliczonym na podstawie lokalnych stawek dzierżawy. Dzięki temu uregulowali sprawę i mogli bez przeszkód rozpocząć inwestycję.
Właściciel działki, przez którą przebiega wodociąg, ma prawo domagać się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, a także uregulowania tego stanu prawnego poprzez zawarcie odpowiedniej umowy z przedsiębiorstwem wodociągowym. W zależności od sytuacji może to być umowa dzierżawy, najmu albo ustanowienie służebności przesyłu, co wymaga formy aktu notarialnego. Wysokość rekompensaty powinna odpowiadać rynkowej stawce czynszu za dzierżawę terenu o podobnych parametrach i lokalizacji. Praktyka pokazuje, że warto działać świadomie i na spokojnie, bo odpowiednie uregulowanie tej kwestii zabezpiecza interesy właściciela nieruchomości i może być niezbędne przy planowaniu budowy, sprzedaży działki czy jej komercyjnym wykorzystaniu.
Jeśli masz podobny problem lub chcesz skonsultować swoją sytuację prawną związaną z bezumownym korzystaniem z nieruchomości, zapraszamy do skorzystania z naszej usługi porad prawnych online. Nasi doświadczeni prawnicy szybko i jasno wyjaśnią Twoje prawa, pomogą przygotować odpowiednie pisma i wskażą najkorzystniejsze rozwiązanie. Zadaj pytanie bez wychodzenia z domu i otrzymaj profesjonalną pomoc prawną dopasowaną do Twojej sprawy.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.02.2006 w sprawie o sygn. akt II CSK 139/05
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2005 roku, sygn. akt II CK 61/05
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Siwiec
Radca prawny, absolwentka wydziału prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 17 lat pracująca w zawodzie prawnika i udzielająca porad prawnych, od 2010 roku prowadzi własną kancelarię. Specjalizuje się w obsłudze prawnej zarówno przedsiębiorców z różnych branż, jak i osób fizycznych.
Zapytaj prawnika