Służebność drogi i jej utrzymanie
• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Dwadzieścia pięć lat temu długą i wąską działkę podzielono tak, że wydzielono z niej pas o szerokości 4,5 m stanowiący drogę dojazdową, a pozostałą część podzielono na kilkanaście działek i sprzedano. Właścicielem drogi dojazdowej pozostał pierwotny właściciel. Kilku nowych właścicieli wybudowało na swoich działkach domy i uzyskało służebność drogi dojazdowej. Wszystko było dobrze do chwili, gdy dokładne pomiary geodezyjne wykazały, że zwyczajowo poprowadzona droga dojazdowa jest przesunięta o około 1,8 m. Po jej nowym wytyczeniu na „nowej” drodze pojawiły się drzewa, ograniczające jej szerokość do około 3 m. Drzewa mają więcej niż 15 lat. Droga jest przejezdna nawet dla samochodów ciężarowych, ale na pewnym odcinku nie ma wymaganej szerokości 4,5 m. Czy w tej sytuacji zasadne jest żądanie właścicieli działek mających służebność, aby wyciąć te drzewa i zapewnić szerokość 4,5 m na całej długości drogi? Kto jest zobowiązany do wycięcia tych drzew? Czy jest to może sąsiad, który je posadził, a następnie cofnął ogrodzenie o 1,5 m? Kto ponosi koszty ewentualnej wycinki?
Utrzymywanie drogi obciążonej służebnością w należytym porządku
Służebność drogi uregulowana jest w art. 145 Kodeksu cywilnego, znajdującym się wśród przepisów o tzw. prawie sąsiedzkim (art. 140-154 Kodeksu cywilnego). Oprócz tych regulacji, stosuje się do niej oczywiście ogólne przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych (art. 244-251 Kodeksu cywilnego) oraz przepisy o służebnościach (art. 285-305 Kodeksu cywilnego).
Kwestię utrzymania drogi, a więc i jej wykonania, reguluje art. 289 § 1 K.c. „W braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej”. Zakres tego obowiązku został doprecyzowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, np. w wyroku z dnia 15 czerwca 2010 r. (Sygn. akt II CSK 30/10) stwierdzającym, że „Obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności drogi koniecznej [szczególnego rodzaju służebności drogowej] w braku odmiennej umowy obejmuje swoim zakresem zarówno obowiązek wybudowania odpowiednich urządzeń, jeśli są potrzebne (utwardzenie drogi), jak i późniejsze ich utrzymywanie w należytym stanie, stosownie do sposobu korzystania z drogi (…)”.
Drzewa w pasie drogi obciążonej służebnością
Treść służebności obejmuje spoczywający na właścicielu nieruchomości władnącej (czyli tych co korzystają z drogi) obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności, zalicza się do tego prace (np. utwardzenie drogi), które muszą dotyczyć wyłącznie urządzenia służącego do wykonywania służebności. Ich cel musi być zbieżny z celem służebności, tj. zwiększeniem użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
Wszelkie czynności muszą być wykonywane w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniały korzystanie z nieruchomości obciążonej – tu nie ma podstaw do obaw.
Choć wycięcie drzew może być poczytane za naruszenie własności to w tym wypadku ma za zadanie jedynie zwiększenie użyteczności drogi – to tak w kwestii wyjaśnienia, gdyby sprzeciwił się temu właściciel nieruchomości. Oczywiście najpierw należy go o to poprosić – być może to załatwi i zabierze sobie drzewa… W końcu są jego własnością.
Jeśli nie – Wy jako posiadacze nieruchomości, mając służebność drogową, powinniście złożyć wniosek o wycinkę.
Wniosek o pozwolenie na wycinkę drzew
W myśl ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody wniosek powinien zawierać:
- imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę posiadacza i właściciela nieruchomości (albo właściciela urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej określonych w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli drzewa lub krzewy zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń);
- tytuł prawny władania nieruchomością;
- nazwę gatunku drzewa lub krzewu;
- obwód pnia drzewa mierzonego na wysokości 130 cm;
- przeznaczenia terenu, na którym rośnie drzewo lub krzew;
- przyczynę i termin zamierzonego usunięcia drzewa lub krzewu;
- wielkość powierzchni, z której zostaną usunięte krzewy;
- rysunek lub mapę określającą usytuowanie drzewa lub krzewu w stosunku do granic nieruchomości i obiektów budowlanych istniejących lub budowanych na tej nieruchomości.
Zwolnienia z obowiązku uzyskania odpowiedniego zezwolenia dotyczą drzew lub krzewów, których wiek nie przekracza 10 lat.
Przykłady
Problem z utrzymaniem drogi po podziale działek
Piętnaście lat temu pan Andrzej kupił działkę budowlaną z zapewnioną służebnością drogi dojazdowej. Właściciel sąsiedniej działki, przez którą przebiega droga, początkowo nie stawiał problemów, jednak z czasem przestał dbać o jej stan. Droga zarosła chwastami i stała się nieprzejezdna w okresie jesienno-zimowym. Gdy pan Andrzej próbował doprowadzić drogę do użytku, sąsiad zażądał podziału kosztów jej utwardzenia. Pan Andrzej, nie będąc pewny swoich praw, musiał uzyskać opinię prawną, która wykazała, że to on jako właściciel działki władnącej ponosi obowiązek utrzymania drogi w należytym stanie.
Spór o wycinkę drzew ograniczających szerokość drogi
Pani Maria korzysta z drogi dojazdowej obciążonej służebnością, jednak podczas jej wytyczania geodezyjnego okazało się, że droga jest węższa o ponad metr z powodu drzew rosnących w pasie drogowym. Właściciel gruntu, przez który przebiega droga, twierdzi, że drzewa były tam od zawsze i nie zamierza ich usuwać. Pani Maria złożyła wniosek do gminy o wycinkę, lecz spotkała się z koniecznością uzyskania zgody właściciela działki obciążonej służebnością. Ostatecznie sprawa trafiła do sądu, który orzekł, że właściciel drogi jest zobowiązany do jej utrzymania w stanie umożliwiającym swobodny przejazd zgodnie z treścią służebności.
Konflikt dotyczący remontu nawierzchni
Pan Tomasz i jego sąsiedzi korzystają z drogi służebnej prowadzącej do ich posesji. Po latach intensywnego użytkowania droga stała się nierówna i błotnista, co utrudniało dojazd zwłaszcza w okresie zimowym. Właściciel gruntu, na którym znajduje się droga, stwierdził, że nie zamierza inwestować w jej naprawę, ponieważ nie korzysta z niej osobiście. Mieszkańcy, powołując się na przepisy dotyczące służebności, zdecydowali się na własny koszt wykonać utwardzenie drogi, jednak pojawił się spór, czy mają prawo do zmiany jej nawierzchni. Po konsultacji prawnej okazało się, że mogą to zrobić, jeśli poprawa stanu drogi nie będzie utrudniać korzystania z niej właścicielowi gruntu.
Podsumowanie
Kwestie związane ze służebnością drogi i jej utrzymaniem często prowadzą do sporów pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej a użytkownikami drogi. Kluczowe znaczenie ma dokładne określenie zakresu obowiązków związanych z utrzymaniem drogi oraz przestrzeganie przepisów prawa. Właściciele działek korzystający z drogi powinni mieć świadomość swoich obowiązków związanych z jej utrzymaniem, a ewentualne problemy, takie jak konieczność wycinki drzew czy naprawy nawierzchni, najlepiej rozwiązywać w drodze porozumienia lub zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi.
Oferta porad prawnych
Oferujemy profesjonalne porady prawne online dotyczące służebności drogi i jej utrzymania. Nasz zespół doświadczonych prawników pomoże Ci rozwiać wszelkie wątpliwości związane z obowiązkami właściciela drogi, kosztami jej utrzymania, a także rozwiązaniem sporów sąsiedzkich. Zapewniamy szybkie i rzetelne konsultacje, analizę dokumentacji oraz wsparcie w sporządzaniu niezbędnych wniosków i pism. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać fachową pomoc prawną bez wychodzenia z domu.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2010 r. Sygn. akt II CSK 30/10
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Jak wyegzekwować prawo do służebności mieszkania i wyznaczyć przysługujące pomieszczenie?
» Służebność drogowa na Twojej działce – jakie powody uzasadniają jej likwidację?
» Ziemia bez wyjścia – jak zdobyć drogę do działki?
» Jak skutecznie rozwiązać spór o dostęp do studzienki kanalizacyjnej na działce sąsiada?
» Ustalenie kosztów utrzymania służebności gruntowej, czy można to określić w umowie?
Polecamy
Zadaj pytanie »
- Zmuszenie gminy do przygotowania drogi dojazdowej do działki budowlanej
- Czy muszę wyrazić zgodę na przeprowadzenie kabla na mojej ziemi?
- Przesunięcie słupa elektrycznego na koszt zakładu energetycznego
- Przesunięcie słupa do granicy działki a pokrycie kosztów przez energetykę
- Linie średniego napięcia na posesji
- Minimalna szerokość drogi dojazdowej - 3 m czy 5 m?
