Modernizacja linii elektrycznej na koszt właściciela działki, czy tak musi być?

Nieodpłatna służebność przesyłu na rzecz przedsiębiorcy

Zgodnie z zasadą wymienioną w art. 140 Kodeksu cywilnego (K.c.) – w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. Innymi słowy, nikomu poza właścicielem i upoważnionymi przez niego osobami, nie wolno co do zasady korzystać z cudzej rzeczy, czy w tym przypadku nieruchomości.

Zgodnie jednak z art. 305(1) K.c. – nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Jeśli zatem Pana nieruchomość ma ujawnioną w księdze wieczystej nieodpłatną służebność przesyłu na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego, wówczas może on swobodnie korzystać z Pana nieruchomości w granicach swojego prawa.

Zobacz też: Koszt wymiany słupa energetycznego

Służebność gruntowa nabyta przez zasiedzenie

Bardzo prawdopodobnie jest jednak że treść służebności nie znalazła się w księdze wieczystej. Otóż w takim przypadku należy zacząć od tego, że do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące służebności gruntowych. Zgodnie zaś z art. 292 K.c. – służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. W przypadku naziemnych urządzeń przesyłowych (słupy i kable energetyczne), mamy niewątpliwie do czynienia z trwałymi i widocznymi urządzeniami. Zgodnie z przepisami o zasiedzeniu nieruchomości, do zasiedzenia dochodzi po upływie odpowiednio 20 lat lub 30 lat, w zależności od okoliczności. Zgodnie z Pana opisem, upłynęło już jednak około 60 lat od postawienia urządzeń. Co za tym idzie, przedsiębiorca przesyłowy, nabył nieodpłatnie służebność przesyłu, na należącej do Pana nieruchomości, na skutek niepodjęcia działań prawnych zmierzających do sprzeciwienia się jego działaniom przez poprzednich właścicieli (Pana poprzedników prawnych).

Urządzenia przesyłowe na prywatnym gruncie

Oczywiście, dopóki przedsiębiorca przesyłowy nie uregulował stanu prawnego, czyli nie wystąpił do sądu o stwierdzenie, że doszło do zasiedzenia służebności przesyłu, możliwe jest żądanie usunięcia urządzeń przesyłowych w oparciu o art. 222 § 2 K.c. (tzw. roszczenie negatoryjne) lub płatnego ustanowienia służebności przesyłu w oparciu o art. 305(2) § 2 K.c.:

„Art. 222. § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.”

„Art. 305(2) § 1. Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

§ 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.”

W takim jednak przypadku przedsiębiorca podniesie prawdopodobnie przed sądem zarzut zasiedzenia służebności. W tym miejscu działania sądów nie są zgodne. Jedne bowiem uznają, że dopóki przedsiębiorca nie uzyskał sądowego potwierdzenia zasiedzenia służebności, to nie może on na nie się powoływać, drugie zaś uznają taki zarzut za skuteczny bez konieczności wcześniejszego stwierdzenia zasiedzenia służebności w ramach odrębnego postępowania. Co za tym idzie, w tym drugim przypadku Pana roszczenie zostałoby uznane za bezzasadne.

Kto powinien ponieść koszty związane z przebudową instalacji energetycznej należącej do przedsiębiorstwa przesyłowego?

Niezależnie od przytoczonych wyżej okoliczności, należy jednakże zaznaczyć, iż zgodnie z ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne – przedsiębiorca przesyłowy zobowiązany jest do utrzymania w należytym stanie obiektów, instalacji i urządzeń przesyłowych, natomiast jeśli nie dopełni tego obowiązku, podlega karze pieniężnej, zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 9 przytoczonej ustawy. Jeśli więc instalacja, jako dość wiekowa, nie była modernizowania i jest w złym stanie, przedsiębiorca i tak powinien przystąpić co najmniej do jej konserwacji.

Jeśli przedsiębiorca przesyłowy chce obciążyć Pana wszystkimi kosztami przebudowy instalacji, zaś służebność przesyłu nie została wpisana do księgi wieczystej, proponowałbym skierowanie do niego pisma, w którym podniesie Pan, że żądać będzie usunięcia instalacji w oparciu o przepis art. 222 § 2 K.c., jak również zgłosi Pan instalację jako zagrażającą życiu i zdrowiu mieszkańców nieruchomości, ze względu na jej nienależyte utrzymanie, do Prezesa URE. Być może działania takie pozwolą na wynegocjowanie lepszych warunków z przedsiębiorcą przesyłowym.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.