Przejęcie gospodarstwa rolnego obciążonego służebnością
• Autor: Eliza Rumowska
W akcie notarialnym z 1994 r. jest zapis „w wykonaniu darczyńców ustanawia nieodpłatnie na nabytej nieruchomości na rzecz dożywotnią służebność osobistą mieszkania polegającą na prawie korzystania przez nich z dwóch pokoi i kuchni (…) oraz zobowiązuje się dostarczać 80 metrów pszenicy rocznie”. Obecnie właścicielką domu od 2005 r. jest wnuczka, a dziadek (jeden z darczyńców) nie żyje. Jakie obowiązki ma wnuczka po przejęciu tego gospodarstwa? Co oznacza zapis o pszenicy?
Nabycie nieruchomości obciążonej służebnością osobistą
Wszelkie prawa i obowiązki z umowy z roku 1994 przejęła w 2005 r. obdarowana. Oczywiście adekwatnie do stanu żyjących dożywotników, tj. jeśli żyje tylko babcia, to wnuczka względem niej ma świadczyć wszystko, co jej przysługuje w oparciu o akt notarialny z 1994 r. Wnuczka niejako wstąpiła w obowiązki poprzednika (darczyńcy), który przekazał w 2005 r. przedmiot darowizny wraz z obciążeniem służebnością.
Co do pszenicy – taki zapis oznacza obowiązek jej dostarczania rokrocznie we wskazanej ilości.
Aby dać Pani pogląd, jak reguluje służebność osobistą Kodeks cywilny – zacytuję przepisy, jednak zawsze indywidualny zakres kształtuje umowa – więc jej proszę się trzymać. Kodeks cywilny stanowi w tej materii następująco:
„Art. 296. [Służebność osobista]
Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista)”.
Czym jest służebność gruntowa?
Natomiast służebność gruntowa to:
„Art. 285. [Służebność gruntowa]
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części”.
Ponadto Kodeks cywilny indywidualnie reguluje kwestie służebności mieszkaniowej następująco:
Przepisy regulujące służebność mieszkania
„Art. 301. [Służebność mieszkania]
§ 1. Mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności.
§ 2. Można się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.
Art. 302. [Odpowiednie stosowanie przepisów o użytkowaniu]
§ 1. Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.
§ 2. Do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.
Zamiana służebności na rentę
Art. 303. [Zamiana służebności na rentę]
Jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę”.
Tak wygląda sytuacja, jeżeli jest jeszcze coś do wyjaśnienia – proszę o pytania dodatkowe.
Przykłady
Obowiązek wobec żyjącej babci
Anna odziedziczyła gospodarstwo po dziadkach. W akcie notarialnym zapisano, że dziadkowie mają dożywotnie prawo do korzystania z dwóch pokoi i kuchni oraz że właściciel ma im rokrocznie dostarczać 80 metrów pszenicy. Dziadek zmarł, ale babcia wciąż mieszka w domu. Anna nie może jej eksmitować ani ograniczyć dostępu do pomieszczeń. Co roku, zgodnie z umową, przekazuje jej ustaloną ilość zboża – to część jej obowiązków jako właścicielki nieruchomości.
Próba sprzedaży nieruchomości
Tomasz odziedziczył dom po matce, która wcześniej otrzymała go od rodziców z ustanowioną służebnością osobistą mieszkania na ich rzecz. Mimo że dziadkowie nie mieszkali już w budynku, zapis wciąż obowiązywał. Gdy Tomasz chciał sprzedać dom, potencjalni kupcy wycofywali się, słysząc o tej służebności – obawiali się, że starsi krewni mogą wrócić i domagać się prawa do lokalu. Dopiero sądowe zniesienie służebności po śmierci dziadków pozwoliło mu sfinalizować sprzedaż.
Spór o ilość pszenicy
Katarzyna została właścicielką gospodarstwa, którego wcześniejszy właściciel zobowiązał się do dostarczania 80 metrów pszenicy rocznie uprawnionemu z tytułu służebności. Ponieważ nie uprawiała już zbóż, zaproponowała równowartość pieniężną. Jednak starsza osoba, której przysługiwało prawo, domagała się dostaw fizycznych. Spór zakończył się dopiero po mediacji rodzinnej – ustalono, że zboże będzie dostarczane przez lokalnego rolnika, a Katarzyna pokryje koszty.
Podsumowanie
Przejęcie gospodarstwa obciążonego służebnością osobistą to nie tylko nabycie nieruchomości, ale też wejście w konkretne obowiązki wobec osób, którym przysługują prawa zapisane w akcie notarialnym. Nawet jeśli dokument pochodzi sprzed wielu lat, jego zapisy – takie jak prawo do mieszkania czy obowiązek dostarczania pszenicy – pozostają wiążące, dopóki żyją uprawnieni. Właściciel musi respektować te prawa, traktując je jako element stałego obciążenia nieruchomości. Każda sytuacja może mieć swoje indywidualne okoliczności, dlatego warto dokładnie przeanalizować treść umowy i – w razie wątpliwości – skonsultować się z prawnikiem.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie służebności lub innej kwestii związanej z nieruchomościami? Skorzystaj z naszej porady online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Opisz swój problem, a doświadczony prawnik przeanalizuje dokumenty, wyjaśni Twoje prawa i wskaże najlepsze rozwiązanie. Wejdź na eporady24.pl i uzyskaj fachową pomoc prawną dopasowaną do Twojej sytuacji.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Eliza Rumowska
Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego prawniczka. Specjalizuje się w prawie cywilnym, zwłaszcza w prawie konsumenckim (reklamacje, gwarancje itp.). Z serwisem ePorady24 związana od początku jego istnienia, udzielała porad w najbardziej złożonych sprawach. W swej wieloletniej karierze pracowała jako powiatowy rzecznik konsumentów, sekretarz gminy, inspektor ds. kredytów oraz radca w TP SA. Od 2008 r. prowadzi własne biuro prawne, jako prokurent obsługuje trzy spółki prawa handlowego, współpracuje z samorządem terytorialnym przy realizacji programów dotowanych z UE.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Służebność drogi, zagrodzenie i kwestie związane z podłączeniem prądu na działce
» Odszkodowanie za ukrytą kanalizację na działce
» Jak określić wartość przedmiotu sporu w sprawie o zasiedzenie drogi koniecznej?
» Jak zabezpieczyć prawo do służebności po śmierci właściciela mieszkania bez księgi wieczystej?
» Służebność mieszkania jako ochrona dla małżonka, jak uniknąć konfliktów po śmierci?
Polecamy
- Zmuszenie gminy do przygotowania drogi dojazdowej do działki budowlanej
- Czy muszę wyrazić zgodę na przeprowadzenie kabla na mojej ziemi?
- Przesunięcie słupa elektrycznego na koszt zakładu energetycznego
- Przesunięcie słupa do granicy działki a pokrycie kosztów przez energetykę
- Linie średniego napięcia na posesji
- Minimalna szerokość drogi dojazdowej - 3 m czy 5 m?
Popularne w dziale
Zadaj pytanie »
- Odpłatna i nieodpłatna służebność mieszkania
- Kto ponosi opłaty za nieruchomość przy nieodpłatnej służebności?
- Służebność mieszkania a płacenie rachunków - kto płaci za media, właściciel czy służebnik?
- Notarialna umowa dożywocia zamyka roszczenia rodzeństwa
- Przepisanie domu za opiekę a zachowek
- Wykreślenie dożywocia z księgi wieczystej
