• Autor: Eliza Rumowska
Kilka lat temu rodzice darowali mi mieszkanie z zastrzeżeniem dożywotniej służebności nieodpłatnej całego mieszkania. Mój ojciec od dawna nadużywa alkoholu, co przybrało na sile. Od około 2 lat mama z ojcem nie pozostaje w pożyciu (choć nie ma formalnie rozwodu ani separacji). Często wyjeżdża z mieszkania, by nie przebywać w nim z pijącym ojcem. Podczas jej nieobecności zdarza się, że ojciec przyprowadza do domu osoby o ujemnej opinii społecznej. Kilka razy zdarzyło się także, że zasnął podczas przygotowywania jedzenia, co skutkowało spaleniem jedzenia, garnka itp. i tylko czujność sąsiadów uchroniła od tragedii. Czy w świetle powyższej sytuacji możliwe jest staranie się o zniesienie służebności względem ojca–alkoholika? Jeżeli miałaby to być zamiana służebności na rentę, to jakiej wysokości renty mogę się spodziewać i czy byłaby ona płatna jednorazowo, czy comiesięcznie?
Opisane sytuacje oczywiście predestynują możliwość zamiany służebności na rentę. Kodeks cywilny stanowi:
„Art. 303. [Zamiana służebności na rentę]
Jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę”.
Ponadto należy do nich stosować także odpowiednio regulacje dotyczące umów dożywocia.
„Art. 913. § 1. Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.
§ 2. W wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.
Art. 914. Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa.
Art. 915. Przepisy dwóch artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio do umów, przez które nabywca nieruchomości zobowiązał się, w celu zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania, do obciążenia nieruchomości użytkowaniem z ograniczeniem jego wykonywania do części nieruchomości”.
Czy w świetle powyższej sytuacji możliwe jest staranie się o zniesienie służebności względem ojca?
Tak, bo swoim zachowaniem niewątpliwie narusza on rażąco zasady korzystania z mieszkania.
Co do wysokości renty – zależy to od wieku ojca, od tego, ile czasu już ze służebności korzysta, czy i jak określono w akcie notarialnym wartość służebności. Niezależnie jednak od tego, pragnę nadmienić, że służebność jest dla obojga rodziców. Ojciec nie ma wyłączności, a ja po prostu sam siłą niemal ustanowił. Pani mama powinna podjąć kroki w kierunku przeciwdziałania przemocy w rodzinie i z Pani pomocą doprowadzić do sytuacji takiej, by mogła korzystać spokojnie z tego mieszkania. Ojciec zaś jako sprawca przemocy domowy powinien poddać się terapii lub poszukać sobie innego lokum. To nie mama powinna ustąpić z lokalu – tylko ojciec.
Pani Anna z Gdańska, po darowiźnie mieszkania rodzicom, przez kilka lat zmagała się z ciągłymi awanturami wywoływanymi przez ojca–alkoholika. Regularnie dochodziło do interwencji policji i wizyt sąsiadów zaniepokojonych krzykami. W końcu, z pomocą prawnika, doprowadziła do zamiany służebności ojca na rentę, co umożliwiło mu wynajęcie kawalerki, a jej samej – odzyskanie spokoju.
Pan Tomasz z Wrocławia, mieszkający razem z ojcem objętym służebnością, przez lata znosił nie tylko alkoholowe ekscesy, ale i zniszczenia w mieszkaniu – przypalone meble, zalane podłogi. Po jednym z takich incydentów, w którym omal nie doszło do pożaru, wystąpił do sądu o zniesienie służebności i ją uzyskał, wykazując rażące naruszenia przez ojca.
Pani Elżbieta z Łodzi, której matka opuściła wspólne mieszkanie z powodu agresywnego zachowania męża, zdecydowała się działać. Udokumentowała jego zachowanie, zdobyła opinie z MOPS-u i opinię lekarza psychiatry. Na tej podstawie sąd orzekł zamianę służebności na dożywotnią rentę płaconą przez córkę, co skutecznie zakończyło udrękę domowników.
Zniesienie służebności ojca–alkoholika jest możliwe, zwłaszcza gdy jego zachowanie rażąco narusza zasady współżycia i bezpieczeństwo domowników. Prawo przewiduje ochronę właściciela nieruchomości przed nadużyciami ze strony osoby uprawnionej do służebności, a sąd może zamienić to prawo na rentę. W sytuacjach, gdy doświadczamy przemocy lub poważnych problemów związanych z uzależnieniem, warto nie tylko skorzystać z pomocy prawnej, ale też działać stanowczo – dla dobra swojego i bliskich.
Jeśli znajdujesz się w podobnej sytuacji i potrzebujesz pomocy prawnej, możesz skorzystać z porad online – szybko, dyskretnie i bez wychodzenia z domu. Oferujemy profesjonalne wsparcie w sprawach związanych ze służebnością, przemocą domową i prawem cywilnym. Napisz do nas, a pomożemy Ci znaleźć najlepsze rozwiązanie i przygotować się do dalszych kroków prawnych.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Eliza Rumowska
Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego prawniczka. Specjalizuje się w prawie cywilnym, zwłaszcza w prawie konsumenckim (reklamacje, gwarancje itp.). Z serwisem ePorady24 związana od początku jego istnienia, udzielała porad w najbardziej złożonych sprawach. W swej wieloletniej karierze pracowała jako powiatowy rzecznik konsumentów, sekretarz gminy, inspektor ds. kredytów oraz radca w TP SA. Od 2008 r. prowadzi własne biuro prawne, jako prokurent obsługuje trzy spółki prawa handlowego, współpracuje z samorządem terytorialnym przy realizacji programów dotowanych z UE.
Zapytaj prawnika