Garaż postawiony na sieci gazowej średniego ciśnienia, czy konieczna rozbiórka?

Budynek postawiony z naruszeniem warunków technicznych dla sieci gazowych

Obawiam się, że nie mam pozytywnych wiadomości. Budynek został pobudowany na podstawie zgłoszenia, ale niezgodnie z obowiązującymi przepisami.

Naruszono obowiązek respektowania przepisów techniczno-budowlanych, którymi są przepisy rozporządzenia o warunkach technicznych dla sieci gazowych. Przez działkę przebiega gazociąg, dla którego szerokość strefy kontrolowanej (3 m) wynika z rozporządzenia oraz załącznika do rozporządzenia. Sporny garaż znajduje się w całości w szerokości strefy kontrolowanej, a inwestor nie uzyskał uzgodnienia wykonania budynku z operatorem sieci gazowej na podstawie § 10 ust. 4 rozporządzenia z 2013 r. W tych okolicznościach brak jest możliwości pozostawienia garażu.

Zgodnie z § 110 pkt 1 rozporządzenia z 2013 r. dla gazociągów wybudowanych przed dniem 12 grudnia 2001 r. lub dla których przed tym dniem wydano pozwolenie na budowę, stosuje się szerokość stref kontrolowanych określoną w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

Strefa kontrolna gazociągów

Zgodnie z § 2 pkt 30 rozporządzenia z 2013 r. – strefą kontrolowaną jest obszar wyznaczony po obu stronach osi gazociągu, którego linia środkowa pokrywa się z osią gazociągu, w którym przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się transportem gazu ziemnego, podejmuje czynności w celu zapobieżenia działalności mogącej mieć negatywny wpływ na trwałość i prawidłowe użytkowanie gazociągu. Stosownie do treści kolejnych ustępów § 10 rozporządzenia z 2013 r.:

• dla gazociągów należy wyznaczyć, na okres ich użytkowania, strefy kontrolowane (ust. 1);
• w strefach kontrolowanych należy kontrolować wszelkie działania, które mogłyby spowodować uszkodzenie gazociągu lub mieć inny negatywny wpływ na jego użytkowanie i funkcjonowanie (ust. 2);
• w strefach kontrolowanych nie należy wznosić obiektów budowlanych, urządzać stałych, składów i magazynów oraz podejmować działań mogących spowodować uszkodzenia gazociągu podczas jego użytkowania (ust. 3);
• w strefach kontrolowanych nie mogą rosnąć drzewa w odległości mniejszej niż 2,0 m od gazociągów o średnicy do DN 300 włącznie i 3,0 m od gazociągów o średnicy większej niż DN 300, licząc od osi gazociągu do pni drzew. Wszelkie prace w strefach kontrolowanych mogą być prowadzone tylko po wcześniejszym uzgodnieniu sposobu ich wykonania z właściwym operatorem sieci gazowej (ust. 4).

Uprawnienia przedsiębiorcy do ochrony eksploatacji gazociągu a uprawnienia właściciela nieruchomości

Treść definicji pojęcia „strefa kontrolowana” oraz wskazane wyżej ograniczenia obowiązujące w strefie, jak też wykładnia historyczna przepisów rozporządzeń o warunkach technicznych dla sieci gazowych, uprawniają do wniosków, że pierwszym i bezpośrednim adresatem zasad obowiązujących w strefie kontrolowanej jest operator sieci gazowej (to też wynika z § 1 ust. 1 rozporządzenia z 2013 r., zgodnie z którym przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie, przebudowie sieci gazowej służącej do transportu gazu ziemnego), jak też, że ograniczenia podejmowania robót budowlanych w strefie kontrolowanej nie są równoznaczne z istnieniem bezwzględnego zakazu zabudowy, także w sytuacji sprzeciwiania się robotom budowlanym przez operatora sieci gazowej. Zależy to od okoliczności sprawy, charakteru obiektu, wyjaśnień operatora sieci gazowej.

Stref kontrolowanych nie należy rozumieć jako obszaru, w którym obowiązują bezwzględne odległości dla sytuowania obiektów budowlanych od sieci gazowej (będące de facto zakazem zabudowy). Strefa kontrolowana powinna być rozumiana jako obszar, w którym na operatora sieci nałożono obowiązek kontrolowania wszelkich działań mogących spowodować uszkodzenie gazociągu. Istotą stref kontrolowanych jest umożliwienie operatorowi sieci gazowej sprawowanie właściwej ochrony należących do niego urządzeń i z tego przede wszystkim powodu wyznaczana jest strefa kontrolowana (dla celów ochrony eksploatacji gazociągu).

Strefa kontrolowana oznacza również wyznaczenie pewnych bezpiecznych odległości obiektów budowlanych od gazociągu. W tym więc sensie konieczność zachowania tych bezpiecznych odległości kierowana jest również jako wytyczna dla inwestorów realizujących obiekty budowlane w pobliżu gazociągów (vide np. wyrok NSA w sprawie II OSK 332/14 z dnia 29 września 2015 r., CBOSA). Należycie jednak trzeba wyważyć z jednej strony uprawnienie operatora sieci do ochrony eksploatacji gazociągu oraz z drugiej strony uprawnienie właściciela nieruchomości, przez którą przebiega gazociąg, do wykonywania jego prawa własności. Nie może ujść uwadze, na co również zwrócił uwagę WSA w Warszawie w sprawie VII SA/Wa 1288/04, że przepisy o strefach kontrolowanych w istocie ograniczają prawo własności osób będących właścicielami gruntów w strefie kontrolowanej, przy czym odbywać się to może faktycznie bez wykupienia tych gruntów, ich wywłaszczenia sensu stricte (decyzja o odjęciu prawa) lub sensu largo (decyzja o ograniczeniu sposobu korzystania z prawa własności), a także bez ustanowienia właściwej służebności w drodze cywilnej.

Możliwość zabudowy w strefie kontrolnej gazociągu

Brak świadomości co do przebiegu gazociągu przez działkę nie ma znaczenia dla wyniku kontroli, jednak okoliczności te wskazują, że za każdym razem wyinterpretowanie z pojęcia strefy kontrolowanej faktycznego zakazu zabudowy stanowi znaczną ingerencję w prawo własności gruntów, przez które przebiega gazociąg, przy tym ingerencję odpowiadającą faktycznie wywłaszczeniu. Zauważyć należy, że w sytuacji, gdy operator sieci gazowej odmawia zgody na „uzgodnienie sposobu wykonania prac” i dzieje się to wyłącznie z powołaniem się na przesłankę bezpieczeństwa bez szerszego wyjaśnienia i ustalenia rzeczywistego zagrożenia, o faktycznym wywłaszczeniu decyduje operator sieci gazowej (§ 10 ust. 4 rozporządzenia z 2013 r.). Tymczasem w § 10 ust. 3 i 4 rozporządzenia z 2013 r. postanowiono, że „nie należy wznosić obiektów budowlanych” i podejmować innych działań mogących spowodować uszkodzenie gazociągu, ale nie bezwzględnie, tylko „po wcześniejszym uzgodnieniu sposobu ich wykonania z właściwym operatorem sieci gazowej”. A zatem prawodawca wskazał na możliwość uzgodnienia sposobu wykonania prac, dopuszczając tym samym ograniczoną, ale jednak ewentualność zabudowy stref kontrolowanych, pod pewnymi warunkami. Stąd też przepisy o strefach kontrolowanych nie powinny być interpretowane w kierunku zbyt rygorystycznym, zważywszy także i na to, że przepisy wprowadzające strefy kontrolowane nie są przepisami ustawowymi, ale wykonawczymi do ustawy. Zgodnie z art. 21 ust. 2 Konstytucji RP wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Stosownie zaś do treści art. 64 ust. 3 Konstytucji RP własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Brak jest podstaw, aby z pojęcia stref kontrolowanych wyprowadzać zakaz jakiejkolwiek zabudowy warunkowany brakiem formalnej zgody operatora sieci. Oczywiste jest, że dla operatora sieci brak zabudowy w strefie kontrolowanej jest rozwiązaniem najkorzystniejszym i najprostszym. Nie można jednak przerzucać obowiązku dbałości o właściwą eksploatację sieci z operatora na właścicieli gruntów sąsiednich, gdyż – jak wskazano w uzasadnieniu wyroku w sprawie VII SA/Wa 1288/04 – „to ich prawo własności podlegałoby w istocie wywłaszczeniu przez zakaz zabudowy wykraczający poza rzeczywistą potrzebę”.

Co prawda nie występuje automatycznie wykonywanie robót budowlanych w sposób istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w przepisach (art. 50 ust. 1 pkt 4 P.b.), gdy ograniczenie możliwości zabudowy strefy kontrolowanej (w rozumieniu wyżej wskazanym) powinno być poprzedzone ustaleniem, czy obiekt ze względu na jego parametry, wielkość, charakter czy rodzaj oraz sposób wykonania może czy też nie może funkcjonować w strefie kontrolowanej, czy umożliwia operatorowi sieci właściwą eksploatację gazociągu, które to wyjaśnienie należy uzyskać od operatora sieci.

Stwarzanie zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i mienia

Niestety, z akt sprawy wynika, że garaż stoi na gazociągu, utwardzono grunt kostką – nad gazociągiem co stanowi „stwarzanie bezpośredniego zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i mienia”), a posadowienie garażu w takich okolicznościach jest niemożliwe do uzgodnienia. Stanowisko operatora sieci gazowej wydaje się być w tym względzie wyczerpujące, powinno jednak zawierać charakterystykę gazociągu, wskazanie, jakie warunki są niezbędne operatorowi sieci dla prawidłowej jego eksploatacji, jak powinien wyglądać dostęp do gazociągu celem jego konserwacji, remontu, usunięcia awarii oraz czy wykonywanie tych czynności uniemożliwia sporna w sprawie ta konkretna budowla. „Uzgodnienie sposobu wykonania prac”, o którym mowa w § 10 ust. 4 rozporządzenia z 2013 r., nie stanowi bowiem dla operatora sieci prawa do uzyskania skutku faktycznego wywłaszczenia właściciela gruntu. Ten cel można uzyskać innymi środkami prawnymi.

Nakaz rozbiórki wiaty

Co do wiaty garażowej – zostanie wydana decyzja nakazująca rozbiórkę z terminem wykonania. W ślad za nią – w przypadku braku zastosowania się do decyzji – kara pieniężna, tzw. przymus egzekucyjny w administracji. W ten sposób odwleką Państwo nakaz rozbiórki, ale jakim kosztem. Odwołania od decyzji przedłużą nieznacznie nakaz rozbiórki, jednak nie na długo. Sama gazownia nie może nakazać Państwu rozbiórki, zrobi to PINB w postępowaniu wszczętym na wniosek gazowni. Lepiej byłoby gdyby gazownia ustaliła inne warunki.

Co do ewentualnych roszczeń z tytułu posadowienia gazociągu na działce pana Marcina i jego żony, a co za tym idzie, ograniczenia w jej zagospodarowaniu – to kwestia, która wymagałaby odrębnej analizy i uzyskania wiedzy, czy istnieją decyzje, zgody na usytuowanie gazociągu oraz sprawdzenia, czy na ich nieruchomości jest widocznie urządzenie, aby można było mówić o zasiedzeniu służebności.

Skoro nasi klienci mają alternatywne ogrzewanie i gaz nie jest im potrzebny, należy negocjować, zawsze warto, skoro gazownia proponuje przeniesienie nitki wyłącznie na ich koszt. Fakt jednak, że nie mają obowiązku brać na siebie tego kosztu.

Źródła:

1 Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717
2. Wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 29 września 2015 r., sygn. akt II OSK 332/14

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.