• Data: 2024-08-21 • Autor: Joanna Korzeniewska
Babcia sporządziła z wnuczką (moją siostrą) umowę dożywocia. Notariusz przekonała babcię, że trzeba dopisać też męża wnuczki. Teraz wnuczka się rozwodzi i nie ma kontaktu z jej mężem. Czy możliwe jest usunięcie osoby (męża wnuczki) z dożywocia? Jak zmienić tę umowę gdy z osobą mającą dożywocie nie ma kontaktu? Czy jest jakaś inna opcja?
Sprawy majątkowe, zwłaszcza w rodzinie, często należą do trudnych. Potrafi dojść do wielu konfliktów z tym związanych.
Umowa dożywocia została opisana w art. 908 i następnych Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią „jeśli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie powinien on (przy braku odmiennej umowy) przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać wyżywienia, mieszkania, zapewnić pomoc, pielęgnację w chorobie”. Co do charakteru i zakresu obowiązków, to w ustawie zawarto dość ogólną regulację, która pozostawia szerokie pole do samodzielnego uregulowania. Nie wiem, w jaki sposób i jak szczegółowo określono obowiązki w umowie, o której Pani pisze.
Rozwiązanie umowy dożywocia nie jest kwestią łatwą, acz jak najbardziej możliwą do przeprowadzenia. Nie jest to uprawnienie, które przysługiwałoby tylko zbywcy nieruchomości, ale może tego zażądać każda ze stron. Zgodnie z art. 913 „jeśli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, aby pozostawały nadal ze sobą w bezpośredniej styczności, sąd na żądanie którejkolwiek ze stron zamieni wszystkie lub niektóre obowiązki określone w umowie dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych świadczeń. W wypadkach wyjątkowych sąd może rozwiązać umowę dożywocia”.
Nie jest to łatwe, bo do rozwiązania umowy dożywocia może dojść w wyjątkowych wypadkach, przy czym nie określono, na czym taki przypadek powinien polegać. Trudno bowiem podać jakiś określony katalog przyczyn, dlatego każdorazowo sąd ocenia, czy zaszły takie wyjątkowe okoliczności. Często jednak w orzecznictwie sądów podkreśla się, że powinien istnieć negatywny stosunek nabywcy do zbywcy nieruchomości, choć powinien on również ujawniać się w zachowaniu. Wiele sadów stoi również na stanowisku, iż niewłaściwy układ stosunków rodzinnych również nie jest sam w sobie podstawą.
W tej sytuacji łatwiejsza byłaby zamiana na rentę, a oprócz tego oczywiście dobrowolna zmiana. Jeśli mąż zgodzi się dobrowolnie zrzec praw wynikających z umowy, cofnąć ją, nie ma przeszkód. Może również przekazać swój udział w drodze darowizny żonie. Można to spróbować przeprowadzić w następujący sposób – wysłać mu najpierw pismo z informacją, że nie wykonuje swoich obowiązków wynikających z umowy dożywocia. Jako alternatywę można wskazać rozwiązanie umowy dożywocia lub przekazanie udziału swojej żonie. Jeśli się nie zgodzi dobrowolnie, można wnieść pozew do sądu i żądać rozwiązania umowy i zawrzeć tak zwane żądanie ewentualne, że gdyby sąd nie uwzględnił wniosku o rozwiązanie umowy z mężem wnuczki, to o zamianę jego zobowiązania opieki na rentę.
Małżeństwo wnuczki zakończone rozwodem W trakcie rozwodu wnuczki z jej mężem, babcia zauważyła, że wnuk jej byłego zięcia, który został dopisany do umowy dożywocia, od dłuższego czasu nie kontaktował się z nią ani nie wywiązywał się z obowiązków wynikających z tej umowy. Pomimo prób nawiązania kontaktu, mąż wnuczki nie reagował na wezwania do spotkania czy omówienia spraw związanych z dożywociem. Babcia, chcąc uniknąć dalszych problemów, postanowiła rozważyć rozwiązanie umowy w części dotyczącej byłego męża wnuczki lub zamianę jego obowiązków na rentę.
Zmiana miejsca zamieszkania i zerwany kontakt Po rozwodzie wnuczki, jej były mąż wyprowadził się za granicę, nie informując nikogo o swoim nowym adresie. Babcia, która zawarła z wnuczką i jej mężem umowę dożywocia, pozostała bez jakiejkolwiek pomocy z jego strony. Mimo licznych prób skontaktowania się z byłym zięciem przez rodzinę, nie udało się nawiązać kontaktu. Babcia, czując się zaniedbana, zastanawiała się nad prawną możliwością usunięcia go z umowy dożywocia, wiedząc, że ten nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań.
Ignorowanie obowiązków wynikających z umowy Mąż wnuczki, pomimo zawartej umowy dożywocia, od dłuższego czasu unikał jakichkolwiek działań związanych z opieką nad babcią, do której zobowiązał się w umowie. Kiedy wnuczka poinformowała go o konieczności podjęcia działań, zignorował jej prośby i wyprowadził się, zrywając wszelkie kontakty. Babcia, zaniepokojona brakiem wsparcia, zaczęła szukać możliwości prawnego rozwiązania umowy w części dotyczącej zięcia lub zamiany jego obowiązków na dożywotnią rentę, która mogłaby pokryć koszty jej opieki.
Usunięcie osoby z umowy dożywocia, z którą nie ma kontaktu, jest możliwe, ale wymaga podjęcia odpowiednich kroków prawnych. W zależności od sytuacji można rozważyć zamianę obowiązków na rentę lub rozwiązanie umowy w sądzie. Każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy, a kluczowe jest udokumentowanie zaniedbania obowiązków przez tę osobę.
Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online oraz pomocy w sporządzaniu pism – szybka i profesjonalna obsługa bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Joanna Korzeniewska
Radca prawny, absolwentka prawa oraz europeistyki na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zdobywała doświadczenie w wielu firmach, zajmując się m.in. prawem budowlanym, prawem zamówień publicznych, regułami kontraktowymi FIDIC i prawem cywilnym. Obecnie prowadzi własną kancelarię radcowską, specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym oraz prawie zamówień publicznych.
Zapytaj prawnika
