Nieprawidłowe realizacja prawa przejazdu - powodowanie szkód

Wykonywanie służebności gruntowe

Opisany problem należy oceniać według zasad prawidłowego wykonywania służebności przez władnącego. Stanowi o tym podstawowy przepis art. 288 Kodeksu cywilnego (K.c.):

„Art. 288. Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.”

Bez wątpienia przepis wprowadza pojęcie nieostre, czyli „jak najmniejsze utrudnienie w korzystaniu z nieruchomości obciążonej”, co utrudnia wprost ocenę, także przez sąd.

Kryterium ustalania sposobu wykonywania służebności występujące w komentowanym przepisie jest sformułowane w sposób bardziej konkretny niż pojęcia występujące w art. 287 K.c. Wynika z niego, że każda służebność gruntowa musi być wykonywana z maksymalnym poszanowaniem uprawnień właściciela nieruchomości obciążonej, bez nadmiernych niedogodności i przy uwzględnieniu potrzeby zapewnienia mu możliwości wykonywania uprawnień właścicielskich w jak największym zakresie (zob. M. Balwicka-Szczyrba, w: M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, G. Karaszewski, Sąsiedztwo, s. 244).*

Ograniczenie uprawnień właściciela, nieprawidłowe korzystanie z przejazdu

W mojej ocenie, wskazane przez Pana działanie służebnika władnącego może być ocenione jako wyczerpujące dyspozycję wymienionego przepisu, gdyż przeważającym skutkiem dla mnie jest niemożność korzystania przez Pana z całej nieruchomości, tylko ograniczenie się w uprawach do mniejszej powierzchni. To właśnie jest ograniczenie Pana uprawnień, zgodnie z ww. komentarzem, czyli elementem wykładni prawa. Zaznaczam także, iż samo utwardzenie drogi, moim zdaniem, nie musi tego oznaczać, ale skoro podaje Pan konkretny skutek, to nieco zmienia sytuację.

Cel służebności gruntowej, sposób jej wykonywania

Do podstaw prawnych Państwa stosunków można także dodać art. 285 i 287 K.c.:

„Art. 285. § 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.”

„Art. 287. Zakres służebności gruntowej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według zasad współżycia społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych.”

Powodowanie szkód przy wykonywaniu służebności

U Pana brak jest precyzyjnego ustalenia sposobu wykonywania służebności, a więc konieczna jest próba wprowadzenia takich zasad między Wami sąsiadami. Wskazuję, iż zgodnie z art. 285 i 287 K.c. prawo sąsiada powinno tylko zwiększyć użyteczność jego części i to zgodnie ze zwyczajami miejscowymi, ale nie może oznaczać pozbawienia części Pana uprawnień. Uważam także, iż skoro uprawia Pan mniejszą część, może Pan się pokusić o wyliczenie szkody z tego tytułu. Taki argument może być pomocny.

Wezwanie sąsiada do zaniechanie naruszeń i przywrócenie stanu zgodnego z prawem

Co do dalszego postępowania w sprawie, wydaje się, że powinien Pan przedstawić swoje racje sąsiadowi i z nim porozmawiać. Jeżeli to nie pomoże, to wystosować do niego pismo z podaną argumentacją i żądaniami oraz rozważać w przyszłości postępowanie sądowe – zgodnie z poniższym komentarzem.

Jeżeli więc właściciel nieruchomości władnącej podejmuje działania z naruszeniem art. 288 K.c., to nie działa w sposób zgodny z treścią przepisów wyznaczających treść danego prawa podmiotowego, a więc nie wykonuje tego prawa. Jest więc osobą ingerującą w wykonywanie prawa własności bez podstawy prawnej. Działanie sprzeczne z art. 288 K.c. powoduje, że właścicielowi nieruchomości obciążonej przysługują konkretne roszczenia, w szczególności może on skorzystać z powództwa negatoryjnego (art. 222 § 2 K.c.).**

Będzie to postępowanie o tzw. zaniechanie naruszeń i przywrócenie stanu zgodnego z prawem i to wszystko, co Pan podaje, oraz stanowisko sąsiada oceni sąd. Nie jest wykluczone, że zostanie powołany biegły.

Art. 222 [Ochrona windykacyjna i negatoryjna]

„§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.”

* Komentarz do art. 288 Kc pod red. Gniewek – wyd. 2021, nb.2 – Legalis

** Komentarz do art. 288 Kc pod red. Gniewek – wyd. 2021, nb.3 – Legalis

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼