Prawo do pomieszczeń z ustanowioną służebnością po śmierci jednego ze służebników

Wygaśnięcie służebności po śmierci uprawnionego

Zgodnie z treścią art. 296 Kodeksu cywilnego „nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista)”.

Należy także podnieść, iż „zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych”. Zgodnie natomiast z art. 299 „służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego”. Podobnie jak użytkowanie, służebności osobiste mają charakter „alimentacyjny”, będąc prawami ściśle związanymi z osobą uprawnionego (zob. np. J. Wasilkowski, Prawo rzeczowe w zarysie, Warszawa 1957, s. 236–237).

Służebność nie wchodzi w skład spadku. Od chwili śmierci uprawnionego treść księgi wieczystej (w razie istnienia wpisu w księdze obejmującego służebność osobistą) jest niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym, a właściciel nieruchomości lub inne osoby, którym przysługują prawa na nieruchomości, mogą żądać uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Artykuł 299 przesądza także o niedopuszczalności rozporządzeń służebnością mortis causa. Jest sporne, czy dożywotnie ustanowienie służebności jest ustanowieniem prawa na czas nieoznaczony, czy oznaczony (prawo wówczas należy określić jako terminowe). Należy raczej opowiedzieć się za pierwszym poglądem (zob. post. SN z 22.3.1999 r., sygn. akt II CZ 12/99; odmiennie: R. Czarnecki, w: Komentarz 1972, t. I, s. 744).

Zobacz też: Dożywotnie prawo zamieszkania

Pokoje po śmierci taty

Z uwagi na powyższe, służebność przyznana tacie wygasła z chwilą jego śmierci i nie przeszła na Pani siostrę. Jednak, z uwagi na zapis w akcie notarialnym, nie zostały wyszczególnione konkretne pokoje dla taty i mamy osobno, jest wskazanie, iż korzystają oni ze służebności wspólnie– z połowy domu. Dlatego też służebność ta – w takim kształcie jak w akcie notarialnym – trwa w dalszym ciągu dla mamy. Dla taty ta służebność wygasła i nie przechodzi dalej na jego spadkobierców. Proszę jednak zwrócić uwagę, iż mama dalej może korzystać ze służebności wskazanej dla niej w akcie notarialnym – nie jest tam bowiem wskazany konkretny podział.

Może Pani jednak z mamą porozumieć się co do wcześniejszego wygaśnięcia jej służebności, albowiem mama może się jej zrzec. Wskazanie, że ze śmiercią uprawnionego służebność wygasa „najpóźniej”, oznacza, że może ona wygasnąć wcześniej – w razie zajścia innych ustawowych lub umownych przesłanek (przede wszystkim: nadejście terminu, ziszczenie się warunku rozwiązującego, konsolidacja, zrzeczenie), niezależnie od tego, czy służebność została ustanowiona na czas oznaczony, czy bezterminowo.

Podsumowując, nie musi Pani nic składać do sądu – służebność osobista mieszkania taty wygasła z chwilą jego śmierci i nie przechodzi na jego spadkobierców. z uwagi jednak na zapis w akcie notarialnym i brak podziału na konkretne pomieszczenia, służebność osobista mamy trwa dalej w takim kształcie, jak przyznano jej w akcie notarialnym.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 1999 r., sygn. akt II CZ 12/99

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.